Op haar IPad
liet mijn paarden-gekke dochter me zien dat eergisteren 45 paarden uitbraken en
in volle vaart achter elkaar een rondje door het centrum van Weesp
galoppeerden. Na een minuut of vijf keerden ze keurig terug naar hun stal.
Wonder boven wonder is er geen enkele schade aangericht. “Aanstichter” was een
grote pony die een carrière als jockey paard achter de rug heeft en bij het op
stal brengen een gat in de “verdediging” zag, de rest vluchtte achter haar aan.
No big deal, ze bracht ze ook weer veilig terug.
Prooidieren
kunnen op de vlucht slaan, en gedragen zich daarbij als één collectieve
machine. Roofdieren, daarentegen, gedragen zich geheel anders. Regelmatig zie
ik dat aan onze honden, die wel op elkaars afwijkende gedrag reageren, maar
vanuit eigen taken. Samen ga je op jacht en iedere wolf heeft daarin zijn eigen
taak. Wij mensen, besef ik me al mijmerend, hebben kenmerken van beide.
Mensapen zitten in de voedselketen als zoogdieren ook zo ongeveer in het
midden, al hebben we ons door technologie (vuur, hefboom en taal) op eigen
kracht naar boven weten te manoeuvreren. Direct nadat mijn 11 jarige meisje me
de vluchtende paarden heeft laten zien, laat ze een filmpje zien op TikTok, van
Charli d’Amelio, een Amerikaans 16 jarig meisje. Charli maakt op TikTok sinds
2019 filmpjes, waarin ze voor de spiegel “danst”. Ondertussen heeft ze 84
miljoen volgers, 6,3 miljard likes en daarvoor volgt ze zelf slechts 1018
mensen, die bij even doorklikken haar trouwste fans blijken te zijn. Zij was
kennelijk op het juiste moment op de juiste plaats. Niets bijzonders, behalve
haar nummer 1 positie. Dit verwijst naar ons kuddegedrag. Heel anders dan de
mensen die met zeer uitzonderlijke prestaties soms ook een paar miljoen
bewonderaars weten te bereiken, als artiest (ik denk bijvoorbeeld aan de 2
cello’s), of als genie (bijvoorbeeld Elon Musk), of als agressor/politicus (u
mag zelf invullen...). Twee kanten van ons zijn, vanuit onze middenpositie
kunnen we het gewone, normale koesteren (zoals Charli, of
Frans Bauer), of het verhevene en/of onbereikbare (David
Helfgott, die bijvoorbeeld de onmogelijk moeilijke pianoconcerten van
Rachmaninov als een der eersten speelde). Het vluchtende kuddedier, of het
geïndividualiseerde roofdier.
Terugdenkend
aan ons nieuwe huis, en de verkoop van het oude huis, leerde Funda me opnieuw,
dat we gelukkig allemaal vooral van hetzelfde houden. Bij nader inzien is dan
ook de bewondering voor Charli - die gewoon is en doet - net als voor het haast
blind meelopen met de stroming, minder vreemd. Digitale (massa)
communicatietechnologie helpt ons onze beide aarden te versterken. Zo kunnen we
kennisnemen van wat we als kudde "moeten" willen, op TikTok, Facebook
en Instagram. Daarnaast krijgen we ook af en toe ter afwisseling monsterlijke
prestaties of gruweldaden van enkelingen te zien, die in staat waren zich van
de kudde af te wenden, zoals Jonathan Livingston Seagull in de bekende
gelijkmatige roman. Zo zien we de beweging omlaag in de voedselketen, naar de
kudde, en omhoog, naar de lone wolf. Het je biologisch in het midden van de
voedselketen bevinden, betekent nu eenmaal dat je twee kanten op kunt. Omlaag
is identificeerbaar (massabewegingen), omhoog is spannend. Soms loopt het door
elkaar, als bijvoorbeeld een vreedzame demonstratie of wedstrijd een rel wordt.
Of je aan de top een schurk, artiest of genie bent, maakt helaas niet altijd
zoveel uit. Veel dictators “bespeelden” hun publiek als demagogen. Maar een
leidende positie in de kudde is zeker gebaseerd op toeval, aan de top is die
gebaseerd op aanleg en toeval, of aan duivelse kwaadaardigheid (bijvoorbeeld de
pleger van een terroristische aanslag). De top is niet voor iedereen weggelegd.
Laten we daarom maar blij zijn met onze positie in het midden, in onze grazige
weide van luxe en comfort Er is simpelweg geen plaats voor 7 miljard predatoren
op onze planeet!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten