De vakantie zit erop! Heerlijk met vrouw Victorine en Dorinthe (onze jongste dochter, 12) in een buscamper een rondje Nederland gereden, van Texel, via Hoogeheide naar het zuidelijkste puntje van Limburg en weer terug naar Aalden. Ook genoten heb ik van een aantal
boeken, dit keer op twee na allemaal geschreven door vrouwen. Stuk voor stuk
prachtige boeken, waarin – hoe kan het ook anders – de oneerlijke ongelijke behandeling
van vrouwen in het (recente) verleden een rol speelt. In “De heks van
Limbricht” beschrijft Susan Smit hoe Entgen Limbricht in 1674 als
laatste vrouw in Nederland slachtoffer werd van de heksenvervolging. Als vrouw
werd niet getolereerd dat je afweek van de norm, nadacht over zaken, en
meningen en werkwijzen eropna hield die niet in overeenstemming waren met de
algemene zienswijzen, de waarheid van dat moment (toen het Rooms-Katholicisme).
Overigens werden er door de inquisitie ook mannen met afwijkende zienswijzen
als heks vervolgd, maar dat percentage lag beduidend lager (onder de 10%) en
meestal eindigden ze niet op de brandstapel. Met de kennis van nu is de
standaard waarheid uit de 17de eeuw veelal onwaar, maar de
veroordelingen vanuit de standaarden gaan door, al worden bijvoorbeeld de
wappies niet opgepakt of per definitie de mond gesnoerd.
Een tweede boek dat grote indruk op me maakte was “Zeg
me wie ik ben” (ja, het is al wat langer op de markt, maar ik was er nooit
aan toegekomen), van de Spaanse Julia Navarro. Amelia, de vrouwelijke
hoofdrol uit dit boek, wijkt in de jaren ’30 ook af van de standaardweg die
voor vrouwen uit de Spaanse bourgeoisie was weggelegd. Ze valt voor de
gedachten achter het communisme, maar komt in aanraking met de keiharde
werkelijkheid van Stalinisme, en daarna met die van de Nazi’s in de tweede
wereldoorlog. Vervolgens belandt ze achter het ijzeren gordijn, om in haar
negentiger jaren eindelijk terug te keren naar haar overgebleven familie in
Spanje. Systemen zijn ook hier gruwelijk, en vrouw zijn en bovendien anders
zijn lijkt een continue bedreiging te vormen voor de gestandaardiseerde
werkelijkheden die wij als onze samenlevingen zijn gaan zien. Een derde boek
dat ik wil noemen is geschreven door een man, Mellius Klijnstra, Mendelstov,
maar heeft als hoofdpersoon ook weer een vrouw (Oxzana Mendelstova)! Zeer
origineel, ook hier liggen kwaad en goed zeer dicht bij elkaar (anders dan het
Fact & Fake onderscheid suggereert). Prachtig is de vondst van de Schuwpest,
die de mensheid is gaan teisteren, waardoor mensen vooral op afstand (12 meter)
met elkaar zijn gaan communiceren. Dit is (schijnbaar onbedoeld) zo van
toepassing op onze wereld, als een omschrijving van onze smart reality – elkaar
op sociale media platformen een geoptimaliseerde maar totaal irreële versie van
onszelf presenteren – met daaraan toegevoegd nog de Social Distancing die
Corona met zich meebracht, dat wat mij betreft dit concept direct de
wetenschappelijke studies in zou mogen!
Al met al geloof
ik dat het bewustzijn is doorgedrongen dat er echt iets moet veranderen. Het autistische
hoofdrolpersonage Sam in de serie Atypical, die we tijdens de vakantie
op Netflix zagen, verwoordt het ergens in seizoen 4 heel mooi: omdat mensen zich
zo slecht kunnen aanpassen aan hun omgeving, hebben ze het tot kracht gemaakt
om de omgeving aan hun aan te passen, met als gevolg dat de planeet nu echt goed
in de problemen is. Deze visie blijft niet beperkt tot Atypical persons. Het IPCC-rapport laat niets meer aan de verbeelding over: we
zullen, willen we kunnen voortbestaan, echt aan de bak moeten. In het prachtige
nieuwe boek “A life on our planet: My Witness Statement and a vision for the
future” schrijft David Attenborough op 93-jarigeleeftijd (!)
hoe onze grootschalige wereld momenteel in razend tempo de biodiversiteit
beschadigd, en hij schetst hoop, maar dan moeten we wel echt samen
willen! Ik heb er weer zin in.
