Extreem gedrag trekt dagelijks onze aandacht. Wil je opvallen, gedraag je dan extreem, want (sociale) media (algoritmes) zijn ontworpen om de aandacht van de consument te trekken (de aandacht te hacken). Alles wat nieuw en/of extreem is, trekt onze aandacht... We zien nu jeugdbendes, die elkaar op leven en dood bedreigen en bestrijden. We zien ook een afname van de tolerantie ten opzichte van asielzoekers, LHBTQ+'ers, diversiteit en inclusiviteit, en soms zelfs intellectuelen. Er is verzet tegen asielverlening (ook al is de instroom de laatste jaren afgenomen), geweld tegen homoseksuelen en transgenders, en haat jegens politieke partijen die rationaliteit (intellect) vooropstellen (de plundering van het D66-hoofdkantoor, aanhoudende haatcampagnes tegen PVDA-GroenLinks-leider Timmermans). Wat is er aan de hand?
De vele extreme gedragingen die we in onze diverse internetbubbels tegenkomen, betekenen niet per se dat er nu meer extreem gedrag is dan tien jaar geleden, toen populisten groener waren en Big Tech-algoritmes iets minder kunstmatig intelligent. Echter, de hedendaagse aandachtshack waar Big Tech haar macht (en excessieve inkomsten) mee genereert, speelt niet alleen een rol in het uitvergroten van extreem gedrag, maar ook wel degelijk in het veralgemeniseren en zelfs kanaliseren en (onbewust) creëren ervan. Dit maakt Big Tech zeker medeverantwoordelijk voor de haat en oorlog die extremisme in stand houdt. Om nog maar te zwijgen van de schade aan het klimaat, het milieu en de biodiversiteit – de extreem grote planetaire voetafdrukper wereldburger – die wordt veroorzaakt door technologisering. Helaas zal deze rekening nooit worden gepresenteerd, want juist extreem gedrag en zelfs rampen en oorlog worden door ons automatisch vertaalt in een greep naar nog meer “smart” technology (of slimme wapens, AI) in de hoop de controle te houden, en daarmee dus in nog meer macht voor BigTech. En wij, we staan erbij en kijken er naar. En de meesten van ons schakelen, na een korte aarzeling bij de introductie van nieuwe, nog indrukwekkendere technologie, automatisch over op... technologieadoptie. Tot applaus, tot roepen dat we als mensheid nog nooit zo ver gekomen zijn. En wat ligt er wel niet aan de horizon? Quantum computing? Misschien zelfs tijdreizen? Of is het waarschijnlijker dat het eindigt in een verschraalde planeet waarop de mensheid grotendeels (of volledig) is uitgestorven?
Helaas vrees ik dat laatste. Oneindige groei uit eindige middelen is nu eenmaal niet mogelijk. Maar vechten tegen BigTech, of specifieker (generatieve) AI, of drones, of wapens, of kernenergie, is als vechten tegen windmolens. Een paar jaar geleden kostte het me bijna alles wat me dierbaar was, totdat ik voor de liefde koos. Dus laat ik populisten en Big Tech voor wat ze zijn: storend, gevaarlijk en aanzettend tot haat, nijd en oorlog (al is het niet tegen elkaar, dan toch zeker mens tegen natuur). Waar ik wel iets over kan zeggen, is over onze individueel menselijke natuur. Waarom zijn we als het moeilijk wordt allemaal geneigd meer zwart wit te gaan denken (in goed of slecht, feit of fictie, waarheid of leugen)? Waar komt deze polarisatie psychologisch vandaan?
Als je mensen ziet rellen (of ander extreem geweld uiten), kan je dit afdoen als iets dat je buiten jezelf plaatst. Het kan bijvoorbeeld te wijten zijn aan hun persoonlijkheid (narcistische of antisociale persoonlijkheid), of aan psychopathologie (bijv. psychose). Natuurlijk kunnen deze factoren een rol spelen bij individuen die extreem gedrag vertonen. Maar ik wil gedrag "van binnenuit" begrijpen. Daarom besprak ik in mijn vorige blog het verband tussen polarisatie en verliefdheid. Om uit een situatie te komen (een Exodes), is verbrekingsenergie nodig, en verliefd worden levert deze. Door extreem gedrag louter toe te schrijven aan externe oorzaken zoals (sociale) media, of persoonlijkheidskenmerken van de plegers, plaats je jezelf er tegenover. Hiermee kom je vanzelf in de fuik van de polariteit: zij zijn slecht, en jij bent goed. Bewapenen tegen de gevaren buiten jezelf, zet aan tot een (psychologishe of fysieke) wapenwedloop; onbewust en ongewild definieer je jezelf precies door datgeen dat je denkt af te wijzen. Door op zoek te gaan naar de beweging naar je eigen (polariserende) oordelen in je eigen alledaagse denken en gedrag, kan je hieraan in principe ontsnappen. Dat is waarom ik geloof in onze verbondenheid. I've chosen love!
