Door Groningen fietsend naar een vergadering met Hanze Healthy Ageing collega's, zie ik overal posters: de week van Healthy Ageing. Hoe zit het met de Healthy Ageing van de bouw?
Bouwen we gebouwen en steden nog wel voor mensen met spier- en denkkracht? Kapitaliseren we niet te veel op machinekracht en Smart Technology? De reële en virtuele wereld lopen met de komst van smart devices meer en meer in elkaar over. Een virtuele gids of navigatiesysteem helpt ons moeiteloos bij het vinden van de weg in een stad, of in een gebouw. Maar echte mensen - met spier- en denkkracht - hebben ook echte psychologische behoeftes. Architectuur, het ontwerp van onze huizen, wijken en steden, is van vitaal belang voor hoe we ons voelen. Het is van doorslaggevend belang of we mensen opsluiten in gebouwen waarin alleen het nummer op de voordeur naar identiteit verwijst, of dat een gebouw of stad is gerealiseerd voor ontmoeting, verbondenheid en samenleven. De schaal van een wijk kan gebaseerd zijn op automobiliteit, of op wandelmogelijkheden, wat voor de ontmoeting een wereld van verschil maakt. Een straat waarin geleefd wordt, is heel iets anders dan een verbindingsweg waar slechts aan voorbijgegaan wordt. Als overal een auto voor nodig is, wordt daarmee het gevoel van opgeslotenheid benadrukt (mensen zo behuisd hebben vaak geen geld voor vervoer, met alle gevolgen van dien). Als er daarentegen wandelmogelijkheden te over zijn om bij theater, scholen en winkels te komen, wordt daarmee de ontmoeting gefaciliteerd. Smart Technology helpt hier niet: opgesloten in een grauwe flat (urban-sprawl) is er hooguit zicht op de make-believe utopieën van media als Facebook en daardoor nog meer depressief gevoel.
Ooit was ik verbonden aan een nieuwbouwproject (met architect Tom Vlemingh/Wiegerinck) voor verpleeghuisbewoners met dementie. Het was geweldig om te zien hoe door de bouw voorkomen kon worden dat bewoners gaan dwalen als ijsberen in gevangenschap, maar in plaats daarvan ontmoeting zoeken en vinden. Om serieus de potentiële impact van architectuur op ons doen en laten te begrijpen, is het zinvol te zien hoe ons ik is behuisd in ons eigen lichaam, hoe we organisch in ons lichaam wonen.
Onze bouw begint met een eicel en een zo'n 83.000 keer zo kleine zaadcel (in deze fase is het vrouwelijke zeker coöperatief). De 2 cellen verdubbelen, en verdubbelen, 47 keer (247) met als resultaat de 140.737 miljard (1,4*1014) complex samenwerkende cellen! Dagelijks sterven er miljoenen cellen en worden er evenveel opnieuw gevormd. Doorgaans merken wij niets van dit "onderhoud" (af en toe een verkoudheid, soms erger). Op tijd krijgen we bv honger en raken we vervolgens verzadigd, of ontstaat bewegingsaandrang. Alle essentiële voedingsstoffen en processen zijn zo gewaarborgd. Ons lichaam wordt nooit ouder dan 10 jaar! Elke 10 jaar zijn alle cellen minstens 1 keer (de meeste vele keren) vervangen, op het zenuwstelsel na, maar in de zenuwcellen wordt ook herhaaldelijk alles vervangen. Met andere woorden, alleen de cellulaire structuur van het brein is na 10 jaar nog ongeveer hetzelfde: de gevels en daken blijven staan, maar alle interieurs en inwoners zijn nieuw. Alles - organen, huid, ledematen etc. - wordt continu herbouwd volgens het DNA "recept". Toegegeven, er sluipen wel foutjes in het proces, van het weekend zag ik een foto van mezelf van 35 jaar geleden. Als "bewoner van mijn lichaam" had ik iets meer inspraak gewenst!
Juist omdat dus na 10 jaar in ons lichaam geen molecuul hetzelfde is, is het verbijsterend dat we continuïteit ervaren en feilloze toegang hebben tot geheugen, kennis en competenties van veel langer geleden. Dat betekent dat we bestaan in verbinding, niet in inhoud! Het "gebouw" dat telkens opnieuw ontstaat heeft een intuïtieve feel (persuasive technology) die alle mens-gemaakte techniek overtreft (zelfs de bal). Waar ons ik top-down ontstaat op de schaal van cultuur en ontwikkeling, ontstaat ons lichaam bottom-up door zelforganisatie en evolutie.
Een architect bouwt top-down aan onze leefwereld. Hoe dat gebeurt, maakt heel veel uit: trots, verrassing en verbinding, of verbittering, eenzaamheid en isolatie. Healthy Ageing, of chronische depressiviteit; de behuizing van ons ik - ons organische lichaam - dient niet opzij gezet te worden. Noodzakelijk is de balans tussen de ontworpen habitat en onze organische behuizing, waarin iedere cel vele malen meer onderdelen en complexiteit bevat dan zelfs ons meest complexe device. Aandacht voor onze schaal, onze eigen denk- en spierkracht. Gezondheid van lichaam en geest is wat we wensen. De Nobelprijs voor geneeskunde gaat dit jaar naar 3 onderzoekers die aantoonden door wat onze biologische klok wordt gereguleerd: eiwitten in plaats van kunstlicht! Bouw is in eerste instantie voor mensen met spier- en denkkracht, en niet voor cyborgs met tablets en smartwatch.
De Smart Buildings van vandaag moeten niet weer de Sick Buildings van morgen blijken te zijn, toch? Immers, we leven in een wereld die “gebouwd” is om voor altijd jong te zijn.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten