Outbreak, Breakout!

Victorine, mijn lief, was afgelopen week ziek. Te lamlendig om iets te doen, becommentarieerde ze vanaf onze paarse bank het wereldnieuws, dat kennelijk gedomineerd werd door 2 radicale heren, Trump en Kim Jung Un. Wat bezielt een mens om zo veel energie aan radicale zaken te besteden, vraagt Victorine zich af...

Ons brein is gek op herhaling. Niet dat er ooit iets herhaalt in onze wereld; de werkelijkheid is een continue stroom met een oneindige variantie. Maar elke keer dat het bijvoorbeeld opnieuw donker wordt, construeert ons brein het patroon als herhaling. Hoe vaker gebeurtenissen als "hetzelfde" (invariant) in zo'n geconstrueerd breinspoor terechtkomen, hoe dieper het betreffende spoor inslijt. Herhaling is dus een constructie van ons brein en niet van de realiteit; patronen (en patronen van patronen etc) zijn breinconstructies. Ieder brein leert uit kleine details automatisch de invarianten te benutten en zo gebeurtenissen te duiden (net als Sherlock Holmes)! Automatisch, want in de oneindig variabele wereld, speelt ons brein zo snel mogelijk centrale aandacht vrij voor het onverwachte, dat altijd op de loer ligt. De "gekraakte" patronen worden daartoe zoveel mogelijk automatisch verwerkt. Automaten zijn snel tegen lage energetische kosten. Maar ze zijn niet voorbereid op geheel nieuwe situaties. Soms gaat ons hele leven op de automaat! Geen probleem, behalve als stabiliteit in stagnatie omslaat, als we indutten. Als ons geautomatiseerde leven niet meer voldoende aansluit op de vereisten/omgeving kan dit een burn- of bore out opleveren! Gelukkig heeft ons cognitieve systeem daar iets op gevonden: radicaliseren, een energy-booster, bv verliefd worden.

Gedurende onze levens zijn er verschillende meer of minder typische fase-gebonden momenten (stadia) waarin we niet meer volledig passen in ons tot dan toe geautomatiseerde leven, bv in de puberteit, als we op eigen benen verder moeten, in onze dertiger jaren, als we na een aantal jaren gezin en werk in een sleur voelen te worden weggezogen, in de midlifecrisis, bij ziekte, of na het verlies van een levenspartner. Op deze momenten is een booster soms noodzakelijk; verliefdheid helpt ons brein als het ware ons cognitief-emotionele systeem te resetten. Hierbij verengt ons hele denken, voelen en zijn verengt/radicaliseert. De tijdelijke turbo-modes geeft je als het ware vleugels om uit de onbevredigende situatie te breken. Verliefdheid-radicalisering-verbrekingsenergie.

Tijdens de verliefdheid is alles anders, intenser en we kunnen bergen verzetten, ook al weten we dat we zo niet jarenlang door zouden kunnen gaan zonder in wrakken te veranderen. Maar het veilige nest verlaten, of opnieuw beginnen en samen met je geliefde alles (ouders, of later gezin en kinderen) achterlaten, is geen geringe prestatie. De nieuwe liefde is alles, en al het andere moet daar voor wijken. Verliefdheid is radicaal en treedt soms op bij een important life event, bv na het overlijden van een levenspartner. De angst, of het verdriet is dan allesoverheersend, en opeens is er die vonk. De roze bril, een radicaal nieuw perspectief, een uitweg uit een niet langer leefbare situatie. Het is mooi en beangstigend tegelijk. Soms staat de oordeelsvorming tijdelijk onder druk. Soms wendt het een depressie af, geeft het weer hoop. Soms stort het mensen regelrecht in een afgrond, als er bv gezinnen en harten worden gebroken. Het is soms psychiatrisch. Verliefdheid - psychologisch extremisme - kan zich ook op materiële zaken als huizen, auto's en bezit richten. Of op religie, of erger, strijd en geweld. Als iemand religieus radicaliseert, is de vraag wat maakt dat de booster kennelijk noodzakelijk is? Kunnen Trump en Kim Jung Un niet gewoon stapelverliefd worden?!

Het laatste woord is aan mijn lief. Victorine: "leuk betoog dat de outbreak energie beschrijft van verliefden en wellicht sommige Syrië-gangers. Maar kom op, genoemde wereldleiders hebben toch gewoon een klassieke personality disorder? Breakout!