Timmerman!

Stel je voor, hamers en zagen die zelfstandig architectonische meesterwerken creëren, waarin wij mensen ook nog eens zeer aangenaam kunnen verpozen? U kunt zich er niet veel meer bij voorstellen dan een toegevoegde episode aan de Walt Disney film "the beauty and the beast"? Dan begrijpt u vast mijn verbazing dat ik vorige week op een (para-) medisch congres was, waar enkele zorgprofessionals serieus uitspraken te geloven dat AI systemen zoals IBM's "lerende" computer (Watson) artsen minstens ten dele overbodig zullen maken.

Sinds mensenheugenis hebben onze voorouders gereedschappen gehad. En inderdaad, een hamer is sterker dan een mensenvuist. Meer algemeen, door het gebruik van een "arm" (natuurkundig: de momentstelling) hebben we hefbomen in zeer uiteenlopende vormen (van klassieke hefbomen tot katrollen, van wielen tot krukassen) die, al dan niet met die andere grote uitvinding - de controle over het vuur - tot reusáchtige versterking van onze menselijke krachten en snelheid hebben geleid. Taal (waaronder logica, wiskunde en data) is zelfs een nog krachtiger gereedschap dan de controle over het vuur en de hefboom. Maar een machine die uit een grote hoeveelheid "beschikbare" gegevens de meest gewenste patronen kan selecteren  en daar predicties vanuit kan genereren, is net zo min een dokter, of een fysiotherapeut, als dat een hamer een timmerman is.

Bij machineleren zijn mensen - bijvoorbeeld artsen en fysiotherapeuten - verantwoordelijk voor de beschikbare data, en voor het definiëren van de gewenste uitkomsten. Voordat we hierover beschikken is er veel denkwerk, experimenteren, kennis en inzicht noodzakelijk. En kennis en inzicht blijft voortdurend afhankelijk van doorontwikkelingen, dus van vakmensen. Om machines nieuwe patronen te laten vinden, of zelfs goede predicties in een specifieke context te kunnen laten doen en te "interpreteren" en kunnen beslissen wat in deze specifieke context hiermee te doen, is juist een vakvrouw of man nodig. De kwaliteit van ons werk kan door toepassing van gereedschappen toenemen, maar door dom en blind vertrouwen kan het ook tot vreselijke excessen leiden. Bij innovatie is er altijd een terechte angst voor de gevolgen, zeker omdat die op voorhand niet te overzien zijn. Maar met het verbeteren van de gereedschappen in de bouw, bijvoorbeeld, is de totale omzet van de bouwproductie alleen maar enorm toegenomen de afgelopen paar duizend jaar. Het bezit van een hamer en zaag maakt iemand  niet tot een goede timmerman. Juist als AI meer een onderdeel van het medische vak wordt, worden de eisen aan de dokters nog hoger. Kortom, artsen en fysiotherapeuten zullen met de inzet van machine leren niet overbodig worden, maar hooguit nog betere professionals, met een nog groter aandeel in de gezondheidszorg.