Aan het zondagsochtend ontbijt, waar mijn lief en ik al meer
dan 20 jaar een wekelijks feestje van maken met mooie muziek en heerlijke
broodjes, zegt mijn lief – zelf gepromoveerd in de medische wetenschappen, maar
ondertussen aan het werk in de directie van een bouwbedrijf – dat ze het er
behoorlijk op vindt gaan lijken dat het hoger onderwijs is verworden tot een, ik
citeer haar letterlijk, “beloningsysteem voor jongeren die cognitief flink hun
best doen, zodat ze later niet echt hoeven te werken”. Vergelijkbaar met een
mooi pak, dat je niet wekelijks in de was hoeft te doen, dat aangeeft dat jij
jezelf niet vies hoeft te maken, dat je er toedoet om wat je adviserend, of
besturend hebt toe te voegen. Of met lange, mooi gekleurde nagels, waarmee je
aangeeft zelf je handen hooguit strelend te hoeven gebruiken.
Later die zondag denk ik erover na, als ik met onze jongste
dochter de paardenstallen ben aan het uitscheppen. Zij wil, in tegenstelling
tot onze andere kinderen, heel graag naar de Groene school, waar je leert met
je handen te werken. Voor haar lijkt op dit moment jarenlang algemeen (theoretisch)
onderwijs weinig aantrekkelijk, en omdat wij zien hoe ontzettend hard ze werkt
in de tuin en in de verzorging van haar pony’s, hebben we er ook vertrouwen in
dat het een goede keuze is. De hele dag blijft het door mijn hoofd spoken, een
het hoger onderwijs als een beloningssysteem om niet “echt” te hoeven werken.
Dat betekent dat ook mijn werk niet echt werk is …
Tja, de Corona crisis heeft het onderscheid zichtbaar gemaakt
tussen zogenaamde essentiële beroepen en thuiswerkers. En mijn lief heeft er in
de bouw regelmatig mee te doen dat het lastig is om nog goede vakmensen te
krijgen, zoals timmerlieden, betonvlechters, metselaars, loodgieters en
stukadoors. Haar idee is om die voor veel kinderen vreselijke middelbare school
op te heffen: na de basisschool nog 3 jaar algemeen vormend voortgezet
onderwijs en daarna voor iedereen verplicht een vak kiezen, uit een zeer
beperkte set speelvelden: bouw, zorg, logistiek, (detail)handel, kunst en
entertainment, agrarisch en groen, of informatietechnologie. Pas als een
leerling dan zo’n vak verstaat – gewoon met de handen en het hart on site – is
er voor diegene die echt evident meer in hun mars hebben de mogelijkheid om op
een hoger niveau door te studeren. Deze weg staat overigens in het door haar
gedroomde model altijd open, dus ook als je 15 jaar als timmerman hebt gewerkt,
en je bezit het abstractievermogen, kan je alsnog doorstuderen in een
abstractere (bijvoorbeeld bestuurlijke, onderzoekende of leidinggevende baan).
Nu zien we in de uitvoerende bouw en zorgberoepen steeds meer
mensen aan de slag gaan die hier via een asielzoekprocedure zijn terecht
gekomen. Mensen vaak met een uitstekend verstand, maar die door de ellende die
zij of vaker nog hun ouders met hun in het kielzog zijn ontvlucht. Ellende die
vaak is aangericht door globalisatie, bijvoorbeeld door ontwrichting door
milieu en klimaatrampen, maar dat terzijde. Als we willen dat de wal het schip
keert, zullen we weer veel actiever moeten worden in het inrichten van onze
eigen leefwereld, in het werken aan duurzame lokale economieën, door en voor
echte mensen. Alleen als we iedereen aan het bestuurlijke stuur willen zetten,
is het zinvol om een leger robots te ontwikkelen, zodat zij het echte werk
kunnen doen. Maar waarom zouden we dat willen? Om met z’n allen niet meer te
hoeven werken en de hele dag op de bank te hangen met Netflix, om dan af en toe
in de sportschool precies door smartwatches afgemeten spiertraining te kunnen
doen, zodat we er allemaal even afgetraind uitzien? Wij zijn, kortom, trots op
onze jongste dochter, die gewoon graag naar een school gaat waar ze haar handen
uit haar mouwen leert te steken!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten