Op de hergeboorte van de Verbeelding!

Alweer een jaar voorbij. Een jaar waarin veel is veranderd, van oorlog binnen de Europese grenzen tot energiearmoede en klimaat crises. In onze nijverheid razen we door. Mijn wens is dat we onze dadendrang zullen decimeren in naam van een grootschalige herwaardering van de verbeelding. Waarom?

De NOS nieuws-site kopte dat het druk wordt op de maan, Europa, Japan, Verenigde Emiraten, China en Amerika zijn allen bezig om ruimtehavens te bouwen op de maan. Waar Jules Verne fantaseerde over ruimtevaart en Einstein genoeg had aan zijn viool, een potlood, gummetje en wat papier om tot grootse inzichten te komen, hebben wij, de zwak(ker) begaafde volgers, in naam van diezelfde(?) wetenschap aan de aardse materie niet meer genoeg. De Verlichtingsdroom werd als werkelijkheid een nachtmerrie; in steeds hogere versnelling werken we aan innovatie, op alle denkbare gebieden, van energie tot blockchain, van AI tot automobiliteit. Iedere innovatie vereist materiaal en arbeidskracht. Ondanks dat we de 8 miljardste wereldburger hebben mogen begroeten dit jaar is aan beide gebrek. De wereld is voor de mensheid niet meer groot genoeg. Op dit moment weegt de totale mensgemaakte massa meer dan al het organisch leven en is er dientengevolge een enorme massa extinctie van organisch leven gaande. Alleen al dit jaar kwam er wereldwijd een kleine 12 miljoen hectare woestijngrond bij, en raakten we meer dan heel Nederland inclusief territoriale wateren oppervlakte aan bos kwijt. Op 28 juli hadden we wereldwijd al alle materialen gebruikt die de planeet in 1 jaar kan regenereren, en door ontbossing en kwijtraken van ander organisch materiaal ten gunste van onze onstuitbare groei (infrastructuren en steden), schuift deze datum steeds verder op richting 1 januari.

Deze maand staat in het teken van het terugkerend licht, tot 21 december worden de dagen telkens donkerder, vanaf 22 december keert het licht terug. Symbolisch staat de kerstmis voor de geboorte van het licht. De gematerialiseerde Verlichtingsdroom blijkt vooral te verblinden, het licht aan het einde van de tunnel lijkt steeds meer een naderende sneltrein te zijn.

Niet economie, maar onze inventiviteit, onze menselijke natuur, is het kernprobleem. Om mee te kunnen komen in de digitale storm die volgens vooruitgangsgelovigen de mensheid zal redden, moet ieder kind zo’n “hoog” mogelijke opleidingsniveau bereiken. Maar redden van wat? Van opwarming van het klimaat? Van massaextinctie? Van vermindering van biodiversiteit? Regelmatig hoor ik mensen zeggen dat we in plaats van minder energie gebruiken, moeten zoeken naar betere energieopwekking, want dat er toch waarschijnlijk een massaextinctie plaats zal vinden, hopelijk elders, en dat ons nageslacht dan weer ruimte heeft voor …. (zucht) groei en Verlichting.

Ik geloof dat het hoogst tijd is om onze verantwoording te nemen. Onze menselijke natuur stelt ons in staat onze gebreken te compenseren door de ecologische omstandigheden aan te passen. Gebrek aan slagtanden compenseren we door messen te maken en gebruiken, gebrek aan vacht/warmte door een vuur aan te kunnen leggen of een beschutting te maken, etc. Kort, technologie is een onderdeel van menselijke natuur. Maar nu zijn we wereldwijd volledig losgezongen van de natuur, zelfs van onze eigen humane natuur (die naast aanpassen aan externe condities door Creatie, ook bestaat uit liefhebben, zorgen, etc); technologieontwikkeling en implementatie raast als een bosbrand over de planeet/ecologie. Economie is dan ook een gevolg van technologieontwikkeling, niet de oorzaak. Mensen die zien dat het zo niet langer kan, richten zich nu nog praktisch volledig op het gevolg (economie dus).

Mijn hoop voor 2023 is dat we meer en meer de olifant in de kamer – ons natuurlijke inventiviteit – gaan zien. Er is niets mis met inventiviteit, maar wel met de tsunami – synchroniciteit – die ze nu teweegbrengt. Ik moet denken aan de voetgangers Millennium Bridge in Londen, die 2 dagen na opening, weer werd gesloten. De brug bleek stabiel, totdat er meer dan een specifiek aantal mensen tegelijk op het brugdek liepen, waarna de stappen van die mensen de brug in beweging – aan het wiebelen - brachten, waarna de mensen om hun stabiliteit te behouden mee gingen bewegen met de brug. Dat heet synchronisatie, waardoor de trillingen van de brug en de mensen op de brug synchroon in 1 beweging begonnen te “oscilleren”. Dit verschijnsel - als één machine synchroniseren, is wat nu met onze inventiviteit gebeurt. Einstein: “logica brengt je van A naar B. Verbeelding brengt je overal.” Nogmaals, op de hergeboorte van de Verbeelding!