Praktisch op alle (sociale) media krijgen we momenteel 24/7 de psychologie gedemonstreerd van schaarstedieren in onzekerheid. De beroemde triade – fight, flight or freeze, bekend als 3F's – heeft bij schaarstedieren zoals de mens een extra dimensie: bevoorraden. Extra wapens, extra levensmiddelen, ten dienste de 3F's. Een ander, typisch menselijk aspect, is rechtvaardigen. Goed en kwaad, de deling, speelt in praktisch alle religies een centrale rol. Het goede is dan God, het universum, de voorzienigheid, of moeder natuur. Het kwaad is de verleider, verleiding, de gevallen engel, hetgeen dat goed was, maar is gaan samenvallen met het kwaad. De zuid Amerikaanse schrijver Paulo Coelho beschrijft in “ De duivel en het meisje” (2000) hoe het kwaad te werk kan gaan door... te geven.
Het boek schetst een schijnbaar volkomen evenwichtige kleine dorpsgemeenschap, waar iedereen elkaar kent en voor elkaar klaarstaat. Hoewel de bewoners soms heimelijk verlangen naar de grote stad, met 24/7 vermaak, luxe en moderniteiten, beseffen ze heel goed de nadelen. Je kent daar niemand, je gezondheid staat onder druk door luchtvervuiling, fastfood en stress, en je kunt niet op elk tijdstip overal veilig de straat op, zeker niet als je vrouw bent. Dan komt er een keurige, ietwat verlegen en zeer bemiddelde man (oud CEO van een moderne wapenfabriek) 7 dagen in het dorpshotel verblijven. In de prachtige natuur rond het dorp komt hij miss Prym, het meisje, tegen. Zij werkt als hotel receptioniste en barmeid. Hij wil haar iets laten zien. Ze antwoordt dat zij beter hem iets kan laten zien, zij woont hier al haar hele leven en kent alle toeristische uitkijkpunten. De man, de duivel, toont haar een staaf puur goud ter grootte van een baksteen, die hij onder een struik vandaan trekt. Hij zegt dat hij in totaal 10 soortgelijke staven heeft verstopt. Deze staaf mag zij pakken, als ze de dorpsgemeenschap vertelt dat indien er binnen 7 dagen iemand in het dorp vermoord wordt (iemand die stokoud is, of toch al ernstig ziek), de overige 9 staven voor de 300 dorpsbewoners zijn. Niemand hoeft ooit nog te werken, dat is zeker. Mocht zij dit aanbod niet accepteren, en het niet doorvertellen aan de dorpsbewoners, dan zal hij dit doen. De kans is dan groot dat zij het meisje zullen offeren, want zij onthield de bewoners de kans op een materieel zorgeloos leven.
Met de gave van de rijkaard is, zo wordt duidelijk, het meisje belast. “Goed” en “kwaad” zijn onontkoombaar geworden. Hiermee is ook het lot van het dorp belast. Ik vind dit een geniale presentatie van duivelse verleiding, of beter, belasting, een economische term. Dit is hoe wij allemaal (onbewust) gekocht zijn, bv door het internet, de zoekmachines, en later de sociale media. Velen van ons zijn hieraan inmiddels verslaafd geraakt. Of hoe we verknocht zijn geraakt aan (auto)mobiliteit, en wegennetten, of elektriciteit en andere nutsvoorzieningen, vaak begonnen als publieke diensten.
Mensen die in de verslavingszorg werken, weten dat verslaafden vaak niet de meest moreel en ethisch evenwichtige versies van zichzelf zijn. Angst, stress en de constante dreiging van schaarste maken het bijna onmogelijk om duurzame beslissingen te nemen. De korte termijn overheerst, mensen die niets te verliezen hebben, denken zelden aan de verre toekomst, laat staan aan engelen, duivels en eeuwigheid...
Verslaafd, angstig, onzeker. Dat is waar we nu zijn, met de dreiging van wereldwijde chaos, milieu- en klimaatrampen en oorlog. We weten dat we veel van elkaar vragen doordat we elkaar continu door hightech bemiddeld tegemoet treden, dat we veel te veel energie gebruiken, te veel onze planeet uitbuiten. Toch vinden we dat er zo snel mogelijk een groot Europees leger moeten komen, we moeten meedoen aan een wapen en technologiewedloop. Ook weten we dat juist deze wedlopen, de gaven van de wapen CEO uit het verhaal van Coelho, de kern van onze problemen genereren. Moet dit echt zo, moeten we gaten met gaten vullen? How many holes it takes to fill the Albert Hall, zongen de Beatles (1967). Moeten we investeren in oorlog, of beamen we de Beatles: “If you want money for people with minds that hate, well all I can tell you is brother you have to wait”?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten