Math against racism

Vanochtend heb ik per ongeluk de IPad meegenomen van Dorinthe, mijn 8 jarige dochter. Niet alleen de kleur (wit, de mijne is zwart) is anders, het is alsof ik een volstrekt ander apparaat heb, waar ik niets mee kan. Na lang zoeken vond ik tussen de Pony- en Barbie apps de notitie-app waarop ik mijn blog elke donderdagochtend in de trein schrijf. Op het kleurtje na dezelfde hardware, volstrekt andere software. Hoe zit dat bij mensen, hardware (biologie) en software (cultuur)?

Enkele weken geleden schreef ik in mijn blog dat de moderne mens met de opkomst van cultuur de biologie buiten spel heeft gezet. Sindsdien krijg ik daar tijdens "spreekbeurten" regelmatig vragen over. Natuurlijk zijn en blijven wij biologische organismen. Maar we hoeven sinds we de speer hebben uitgevonden niet perse grotere slagtanden te evolueren. Of geen dikkere vacht, sinds we het vuur zijn gaan beheersen, of vleugels sinds we vliegtuigen hebben. Cultuur vult ons aan, maakt ons deels onafhankelijk van onze "tekortkomingen" (en evolutie). Dit wordt duidelijk zichtbaar in het gegeven dat de genetische spreiding van de gehele moderne mensheid kleiner is dan die van de aanwezige honden in een willekeurig park, of een groep van 25 samenlevende chimpansees, om genetisch iets dichter bij huis te blijven (en cultuurlijk iets verder van huis). Hoe zit dat?

Iedereen heeft 2 voorouders. Een generatie verder - de opa's en oma's - zijn dat er 4 (2²). 10 generaties verder verder 2¹⁰ (1024). Voor een generatie rekenen we 25 jaar. Dus 1000 jaar terug geeft 40 generaties en 2⁴⁰ voorouders. Het begin van onze jaartelling zijn dat er 2⁸⁰ (1,2 miljoen keer een miljard keer een miljard): u en ik hebben elk al meer voorouders dan er ooit mensen hebben geleefd! Met de 107 miljard mensen die tot nog toe hebben geleefd komen we "slechts" 36,64 generaties terug, tot het jaar 1101^* (in 1101 werd Limburg een hertogdom). Dit maakt duidelijk dat we simpelweg enorm veel voorouders delen, zeer veelvuldig. Hooguit tussen de 1/1000 ste en 1/10.000 ste van ons DNA verschilt, daarin zit onze biologische individualiteit. Tel daar bij op dat de moderne mens pas kort bestaat (300.000 jaar, de 200.000 uit de boeken is enkele maanden geleden bijgesteld op grond van een zeer recente vondst) en dat de mensheid enkele tienduizenden jaren geleden bijna compleet verdwenen was (schattingen stellen dat er tussen de 2500 tot maximaal 10.000 mensen over waren), en het wordt duidelijk dat we genetisch praktisch allen in hetzelfde lichaam "wonen".

Dus welk mens "het" ook met welk mens doet (zwart, wit, geel, groot, klein, dik, dun etc), biologisch gezien is het hooguit ietsje minder inteelt... Een aantal consequenties voor de menswetenschappen: (1) zoeken naar biologische componenten van individuele/sociale/culturele verschillen is wellicht in veel contexten minder zinnig dan het lijkt; (2) er is een bestaansgrond voor sociale wetenschappen; (3) biologisch gezien is rassendiscriminatie tamelijk onzinnig, het is cultuurdiscriminatie ! Hier zit onze kracht en zwakte: kleurverschillen zijn oppervlakkig, cultuur heeft onze biologie aan de kant gezet. Cultuur, ofschoon niet altijd zichtbaar, zit diep. Ondanks dat we, zoals we eerder zagen, op celniveau vele keren gedurende een leven volledig vernieuwen, ervaren we consistentie en identiteit. De IPad verwisseling laat dit eigenlijk heel mooi zien: het apparaat is hetzelfde, de cultuur erop maakt het verschil tussen mij en mijn dochter! En daarbij, Apple doet het lijken als 1 device, maar de IPad 2 van mijn dochter en de IPad air van mij zijn meer verschillend dan een Duitse dog en een teckel!

*2017 - 25(2log107.000.000.000) = 1101