Recalcitrant!

“You only live once, and the way I live, once is enough.” (Frank Sinatra)

Na een heerlijk concert door studenten van het Prins Claus Conservatorium, loop ik vanaf de Oosterpoort met een van mijn dochters rond middernacht naar huis. Amerikaanse muziek, Bernstein en Gershwin. Thuis nog even een Sinatra luisteren. Van leven ga je dood, maar het leven is verdomd mooi: “You only live once, and the way I live, once is enough.” (Frank Sinatra). Hij heeft een punt. Zie het als een onderzoek. De "onderzoeksgroep" bestaat uit de 106 miljard mensen die vanaf het ontstaan van de mensheid hebben geleefd met daarvan afgetrokken alle mensen die nu nog leven. En het slechte nieuws is, het maakt niet uit wat je doet, fitness, leven in een klooster, als kettingroker of als geheelonthouder; de dood is het onontkomelijke resultaat van leven. Met mijn vrouw drink ik dan nog maar een glas wijn, en we gaan naar bed.

Uit mijn slaap gehouden door de oosters klinkende klanken uit de "homo" kroeg aan de overkant - homo, ik ben er op gaan letten en heb er nog nooit een vrouw binnen gezien - besef ik dat niets is wat het lijkt. De macho's aan de overkant hebben niets met homo's. De homoseksuelen onder mijn dierbaarste vrienden beoordelen juist niet op geslacht en denken dus hetero. Op de wc lees ik snel in dit nachtelijk uur in het blaadje van Eigen Huis dat we moeten uitkijken met koken in huis. Nu mensen niet meer binnen roken, is koken de nummer 1 onder de fijnstof leveranciers. En net als roken, is fijnstof dodelijk.

Vrijdagochtend vroeg plaats ik mijn wat technische blog over logica. Op de NOS app lees ik: "drinken slecht voor de gezondheid, beter helemaal stoppen". Ik denk terug aan Sinatra en denk "leven slecht voor gezondheid, beter helemaal stoppen". Ik download het onderzoeksartikel en zie dat er 600.000 mensen nodig waren om een klein maar significant effect aan te tonen bij meer dan 1 glas alcohol per dag. Mooi denk ik, mijn blog over logica net geplaatst hebbend, dan is eindelijk bewezen dat mensen rustig anderhalve fles wijn per persoon per week kunnen drinken, zonder enig gevolg. Want met 600.000 man is zo'n beetje ieder miniem effect aantoonbaar. Maar uiteraard wordt deze falsificatieconclusie niet getrokken. Populisme en relnichterij zijn veel te leuk, ook voor journalisten en wetenschappers!

Niets is wat het lijkt. Als je beter kijkt, is iets toch net weer iets, of soms zelfs geheel anders dan we dachten. Enkele jaren geleden kwamen de resultaten naar buiten van een enorm grote studie naar de intellectuele ontwikkeling van kinderen over een groot aantal jaren. Het bleek toen dat kinderen van "oudere vaders" (10 jaar of meer leeftijdsverschil met de moeder) een significant lager IQ hadden. Het onderzoek was in de jaren 50 begonnen. In die tijd was het datingsgedrag heel anders dan nu. Mensen verloofden op jonge leeftijd, de man was gemiddeld 2 jaar ouder dan de vrouw en bij de meeste stellen was de huwelijksnacht het startsein voor een gezin (Sinatra was ongelooflijk frivool). Als een man 10 jaar of meer ouder was dan zijn vrouw, had dat ruw genomen 2 redenen: (1) hij was machtig en rijk en dus aantrekkelijk voor de aantrekkelijkste vrouwen, of (2) hij was slechts aantrekkelijk voor de vrouwen die dreigden "over te blijven" (toen oude vrijster genoemd) en geen betere konden krijgen. Het lager IQ was overigens slechts 1 IQ punt, dus betekenisloos op individueel niveau (want aanzienlijk kleiner dan de standaard meetfout).

Wat zegt zo'n significant maar onbeduidend verschil? Nog minder dan een populistische schreeuwer in de politiek. Maar bij hele grote getallen komt zelfs het kleinste verschil boven water. Kennelijk werd het leeftijdsverschil iets vaker bepaald door vrouwen die soms zelf (biologisch/genetisch) iets minder aantrekkelijk waren en met "biologisch" eveneens ietwat "inferieure" mannen voortplanten, dan door lady Universe vrouwen die een machtige man schaakten. Maar het leeftijdsverschil argument zelf en de leeftijd van de man als oorzaak, is natuurlijk onzin.

Op zaterdag gaat mijn jongste zoon werken. Hij vertelt me dat de opbrengsten van alcohol veel lager zijn dan de kosten. Hij krijgt de wind van voren. De illusie dat we alles in kosten-baten plaatjes kunnen stoppen. Dat voor 600.000 mensen alles precies hetzelfde is, en het leven zich hetzelfde laat reguleren. Waarschijnlijk zijn er bijvoorbeeld 100.000 mensen die juist 3 jaar langer leven, omdat ze met de alcohol de stress aanzienlijk beter kunnen reguleren. Als er dan ook 100.000 mensen 3,5 jaar korter leven, omdat ze de alcohol net iets slechter kunnen verwerken, is het significante verschil al verklaard. Wat voor de ene mens goed is, is voor de ander slecht en omgekeerd, en dit kent subtiliteiten die tamelijk extreem kunnen worden. Populisten walsen daar overheen, maar wetenschappers toch niet? Zonder alcohol zouden vele deals tussen verschillende landen en culturen niet tot stand zijn gekomen, en zou de economie volstrekt anders draaien. De mens is als apensoort uniek vanwege het vermogen tot samenwerken en coalities sluiten met onbekenden, en alcohol speelt hierbij als "vredespijp" sinds mensenheugenis een grote rol. Mijn zoon, een meester in het debat, lacht vriendelijk, en merkt op dat ik recalcitrant ben. Vrolijk lachend gaat hij de deur uit, en merkt met een knipoog op dat je van leven dood gaat. Hij heeft gelijk, volgende week ben ik weer ernstig!