Help!

Gisteravond zat ik op Netflix samen met mijn vrouw en middelste dochter te kijken naar Sherlock Holmes, die in de Amerikaanse variant Elementary opmerkt bij een zeer ingewikkelde cases "Some problems need flexible intelligence to be solved". Een zin die me herinnerde aan het model van Jay Belsky van de "genetic differential susceptibility" met betrekking tot nurture invloeden. De gedachte is dat sommige individuen genetisch over meer potentiële mentale flexibiliteit beschikken dan anderen, en dat dat evenzeer een voordeel als een nadeel kan betekenen. Genetisch is het handig voor een soort als veel voor overleving noodzakelijke eigenschappen in de "hardware" (DNA) van de individuen zit verankerd. Echter, soorten die veel ruimte bieden voor opvoeding, zoals bij uitstek de mens, moeten over wat ik eerder noemde een hardware systeem beschikken waarop veel verschillende software ontwikkeld en afgespeeld kan worden. Het model van genetic differential susceptibility heeft als hypothese dat sommige individuen over extra flexibiliteit beschikken en dat dit, in de woorden van Belsky "for better and for worse" is.

Opvoeding en de omstandigheden daarbij zijn voor susceptibele personen extra belangrijk. Het komt als dingen fout gaan, niet zomaar goed. Maar onder gunstige omstandigheden kunnen deze personen tot de top komen. Een beetje als formule 1 wagens, er blijft aan gesleuteld worden tot het circuit, maar op het circuit zijn de prestaties ongekend (als je geluk hebt)! Maar de eerste de beste Fiat Panda is geschikter om boodschappen te doen, of een familiebezoekje af te leggen. Individuen die over extra flexibiliteit beschikken zouden emotioneel minder stabiel zijn en bijvoorbeeld gevoeliger voor verslaving, of verlegenheid, sociale afzondering etc. Ze hebben dan ook meer ondersteuning uit hun omgeving nodig om goed te kunnen ontwikkelen (net zoals de formule 1 wagens meer technici op het circuit nodig hebben). En daarmee zijn we terug bij Sherlock, die zichzelf beschrijft als een ex-verslaafde, een high-functioning sociopath, of neuro atypische persoon (Asperger), maar met een hoge mate van intellectuele plasticiteit/flexibiliteit. Om te kunnen functioneren heeft hij dr. Watson continu als "hulpje" nodig, 24 uur per dag. In de Amerikaanse versie is de doctor een vrouwelijk chirurg - Joan - die Sherlock aanvankelijk tijdens een sabbatical als buddy begeleidt na het afkicken van een verslaving. Ze structureert het leven van Sherlock en hij laat haar dan ook nooit meer gaan.

Positief aan deze hypothese vind ik dat we hiermee heel anders tegen (hoogfunctionerende) autisten en andere a-typische individuen aan kunnen kijken. Een formule 1 wagen is niet een gestoorde boodschappenwagen, maar een uiterst ontwikkelde en gevoelige high-tech machine, die om tot wasdom te komen aandacht en ondersteuning nodig heeft. Juist bij grote veranderingen voor de mensheid, stond dikwijls een radicaal anders denkende aan de basis. Formule 1 lijkt een individuele sport, maar het is een teamsport bij uitstek. Niet neurotypische mensen zijn vaak individualisten, maar hebben bij uitstek anderen en verbondenheid nodig. Van de 19 % mensen met autisme die geheel geen werk of structurele dag invulling hebben, heeft 43% een IQ boven de 115 en 21% zelfs boven de 130. Zij hebben hulp nodig om het juiste circuit te vinden, en dat begint met erkenning. Erkenning is niet hetzelfde als ontkenning, er is wel degelijk een probleem, maar er zijn ook unieke kansen, voor ieder individu!