Beta talent forward (1)

Na ruim een jaar ons project Bèta talent forward te overzien, valt me één eigenschap van de kandidaten sterker op dan alle andere zaken: een gebrek aan vertrouwen in het werken in teams. Het project is ingericht voor mensen binnen het autistisch spectrum met uitstekende (cognitieve) competenties, die desondanks geen baan kunnen vinden of behouden. Aanvankelijk was ik geneigd het probleem meer een probleem van de huidige samenleving te vinden en de daarbij behorende reguleringen met betrekking tot de inrichting van het werk. En dus niet een probleem van de kandidaten, hoewel het vaak originele denkers zijn die niet altijd direct bereid zijn om hun eigen denksporen te verlaten om mee te gaan in die van anderen. Tegelijkertijd is het benutten van de kracht van de groep, het collectief, in onze tijd veel sterker de norm geworden dan toen ik jong was. Samenwerken, in groepjes oplossingen zoeken, is nu al van jongsafaan onderdeel van het onderwijsprogramma. Onze kandidaten zijn vaak specialisten in zelfstandig denken en werken. Omdat dit tegenwoordig zo weinig gevraagd wordt - werken gebeurt vooral in "teams" - neigen ze stil te staan. Of te hollen, als er toch iets individueel uitdagends wordt gevraagd. Bij het ondervraagd worden doen ze niets en "lekt" de motivatie weg, en bij uitdaging weten ze van geen ophouden. Zelf hebben de meesten ondertussen uitstekend geleerd om hun "autisme" de schuld te geven van hun slechte planvaardigheden. Maar is dat wel terecht?

Hier ben ik geneigd tot een tamelijk laf antwoord: ja en nee. Eerst de nee. Indien vakmanschap op het gebied van denken (filosofie, logica, wiskunde), ontwerpen (STEM: science, technology, engineering and mathematics) en de kunsten meer zoals vroeger als individueel ontwikkelbare complexe vaardigheden zouden worden gezien, en er in overeenstemming met deze visie individuele prestaties gevraagd en gewaardeerd werden die later hiërarchisch in elkaar geschoven zouden worden, zouden de slechte planvaardigheden en bijeffecten (wisselende en regelmatig tekortschietende zelfzorg en regulatie) grotendeels als sneeuw voor de zon verdwijnen.

Maar eerlijk is eerlijk, de wil/mogelijkheid om met elkaar binnen het team te delen, is soms bij de autistiforme kandidaten echt te klein. Natuurlijk zijn er altijd zonderlinge genieën die vanaf een zolderkamer volkomen "out of the blue" wereldschokkende innovaties bedenken. Maar meer dan ooit tevoren leven we nu in een netwerksamenleving. Als de kandidaten echt zouden leren hun bereidheid om samen een team te vormen te verhogen, zouden ze naar mijn verwachting enorm in succes met betrekking tot arbeids(re) integratie winnen. En als ik vanuit dit gezichtspunt naar mezelf kijk, moet ik mijn eigen neiging erkennen om alleen te werken: het schrijven van blogs, muziekalbums opnemen vaak grotendeels in mijn eentje. Terwijl ik echt het plezier zie van samenwerking, bijvoorbeeld in het beta-talent project, een van de mooiste projecten waar ik tot nu toe aan heb gewerkt. Hoe is het mogelijk dat dit zo moeilijk is voor onze kandidaten? Is er een verminderde behoefte om te delen in een team door een (te) hoge behoefte om gewaardeerd te worden?

Het is een vicieuze cirkel. Je wordt gewaardeerd vanwege je "talent", bijvoorbeeld je vermogen om problemen te formaliseren. Je hebt veel tijd en energie geïnvesteerd om op je huidige niveau te komen, en bij  deze typische "autistiforme" specialismen was dit veel tijd in isolatie, los van de wereld. In teams moet je jezelf loslaten en hopen dat het team je terugvindt. Maar veel spelers hier hebben juist geleerd om hiërarchisch goed voor zichzelf te zorgen. En jij bent onzeker, dit spel overzie je nog lang niet. Je ziet "macho" teamleden met "jouw" veren pronken en zit onzeker zwijgend in een hoekje. Totdat je schreeuwt dat de ander met jouw veren pronkt. En dat is, wederom wat laf geformuleerd, evenzeer waar, als niet waar. Maar voor het team heb je met je "meltdown" bewezen "gewoon" een nerd te zijn. En voor jezelf om het team te wantrouwen. Hoe moeten we dit doorbreken?

(Wordt vervolgd)