Meer is nooit genoeg!

Afgelopen weekend heb ik de douchethermostaat kraan met douche vervangen. De keramische elementen waren stuk gegaan, waardoor de kraan was gaan lekken, en weken in een azijnbadje hielp niet meer. Vaak zetten dit soort klusjes mij aan het denken. De set die ik verving was "duurzaam", dat wil zeggen, veel zwaarder metaal en 3 keer zo duur als een goedkope set. Maar de keramische schijven gaan ook stuk, en vervanging van alleen het binnenwerk van de kraan is 2 keer zo duur als een nieuwe (minder) duurzame set. Als ik alle duurzame "gesloopte" elementen van topkwaliteit bij het afval zet, besef ik me dat duurzaam in dit geval alleen maar nog meer verspilling betekent.

Bij ons in huis staat de discussie over het verkleinen van onze ecologische voetafdruk dagelijks op het menu. Dit weekend, bijvoorbeeld, is mijn vrouw voor het hele gezin overgegaan op zeep en shampoo die niet in plastic flessen zit. Mijn jongste zoon is bezig met zijn profielwerkstuk over de milieuschade die de grootschalige vleesconsumptie met zich mee brengt. Zo blijkt bewuster vleeseten zoals onder meer werd gepromoot door de meat-free days actie (van ex-Beatle Paul McCartney) te werken: er wordt zo'n 20% minder vlees gegeten per hoofd van de bevolking dan 10 jaar geleden. Alleen worden er 10 % meer dieren voor de vleesconsumptie geslacht. Mensen willen als ze minder eten wel allemaal dat lekkere stukje, wat helaas per dier beperkt beschikbaar is. Mijn zoon is vegetariër geworden.

Vorige week donderdag had Saxion een grote tent afgehuurd op "het grootste kennisfestival van Nederland". Acht Saxion lectoren hielden samen met hun studenten een toespraak over smart Technology. Tussen de lezingen door liep ik het festivalterrein af. Wat een overdaad! In ieder hoekje en gaatje stond iemand te spreken, of zat iemand met een gitaar. Op de grote podia stonden de futurologen voor tussen de 5000 en 8000 euro hun gebakken lucht op te dienen. En weer trapte ik er in, en liep naar binnen in zo'n tent met een "hoofdact". En weer een volkomen inconsistent verhaal, waar het publiek zichtbaar van gediend was. De boodschap: "We moeten echt veranderen, want of we willen of niet, door de artificiële intelligentie zal de wereld meer veranderen dan ooit te voren, hoorde ik een publiekslieveling prediken". En hij kan het weten, want hij schrijft er elk jaar een bestseller over!

Eén refrein klinkt door in het kennisfestival: Meer is beter dan genoeg. Mijn collega's die echt onderzoek hebben gedaan en daar in de Saxion tent met hart en ziel over vertelden, kregen natuurlijk niet de aandacht die de "bekend van televisie" persoonlijkheden met hun "windowdressing" kregen. Mensen hadden per kaartje 200 euro betaald. Dan moet je toch de grootste schreeuwer wel even bewonderen, zodat je op een volgende verjaarspartij kan zeggen dat je naar hem toe bent geweest (vergeef me het seksisme, maar het zijn alleen mannen die zo schreeuwen).

Biologisch gezien is de mens een door schaarste aangedreven soort en eet hij zoveel mogelijk omdat het onzeker is, bv over wanneer er weer voedsel zal zijn. Cultureel gezien is deze schaarste-gedreven basis uitgebreid tot andere producten dan voedsel: we zijn verzamelaars. Rationeel weten we dat we minder moeten gebruiken om een duurzame toekomst te bereiken. Maar als we duurzamere artikelen kopen en die ook bij de volgende modegolf vervangen, volgt duurzaam slechts hetzelfde refrein: meer is beter dan genoeg. En dan versnelt dit alleen onze ondergang, zoals in de titel van het Heere Heeresma boek Hip, hip, hip voor de antikrist. Dat geldt ook voor onder meer de genoemde toename in de vleesproductie en voor de duurzame douchekraan. 

In een heel klein hoekje van het festival, heel stil, stond een Tiny Houses-stand. Ik stond daar een tijdje. Het verdiende zeker veel meer aandacht. Ik stelde voor dat de mensen van Tiny Houses de volgende keer een nieuwe tijdgoeroe zouden uitnodigen, bekend van televisie en elk jaar een boek. Ze antwoordden dat ze dàt niet konden betalen! Tot slot wil ik nog even terugkomen op de enige vrouw die momenteel ook volle zalen trekt, en dan niet alleen in Nederland, maar over de hele wereld: Kate Raworth. Econoom en Oxford professor, gespecialiseerd in nieuwe businessmodellen die onze toekomst echt moeten verduurzamen. Al mijn hoop is op haar gevestigd!