Somebody out there?!

Niet hetgeen ik verwachtte: Somebody out There?!

In het prachtige nieuwe boek van Carlos Ruis Zafon (het labyrint der geesten) lees ik "vanaf een bepaald punt in het leven ligt de toekomst van een mens onveranderlijk in het verleden". Ik denk aan de ouderdom, en besef dat de waarheid van deze zin ligt in het geleidelijke: pas als er helemaal niets meer te kiezen valt is het absoluut, daarvoor raakt slechts het aantal alternatieve scenario's meer en meer beperkt. En zolang er leven is, is er tenminste enige keuzeruimte...

Mijn dochter Deborah levert vandaag haar tweede popalbum af, Somebody out There?! Een éénvrouwsrockopera in het Engels en Frans. Hoewel, anders dan bij haar debuutalbum, heeft Deborah hier en daar gastmuzikanten ingezet. Somebody (somebodies) out there! De kracht van de jeugd is dat je volop je geschiedenis schrijft, en er nog zoveel mogelijke scenario's zijn. Er is nog iets van een tabula rasa, een onbeschreven blad. Waarom gaan dingen zoals ze gaan, zijn dingen zoals ze zijn? Voor ouderen liggen de antwoorden op waarom zaken gaan zoals ze gaan (de toekomst) vaak in het verleden, voor de jongeren ligt de toekomst "out there?!". En juist omdat iedereen - oud en jong - de oorzaak van het heden in de toekomst of minimaal het heden zoekt, is dit zo inspirerend! 13 nieuwe songs, waarvan er al 4 als videoclip op YouTube zijn gepost sinds afgelopen december. 

Is er iemand buiten? Oh nee, dit is niet degene die ik verwachte.... Hoe kan het ook anders, ik vind het een prachtig album, maar luister zelf.

Prachtig Deborah!

1. Somebody out There

2. Grand ami

3. What a World 

4. If you go

5. Time (her song)

6. Nothing lasts forever

7. Beautiful girl

8. Today

9. Pretty

10. Quand on dit au revoir

11. We're together

12. You and I

13. Je ne sais pas

Verloren Paradijs

Afgelopen weekend ben ik met mijn broers op stap geweest. We zien elkaar slechts één of twee keer per jaar. Een eenmaal platgetreden pad is moeilijk te verlaten. Indien in onze interacties met elkaar bepaalde rollen zijn ontstaan, kunnen we moeilijk elkaar en onszelf zien en tegemoet treden buiten de ingesleten rolpatronen. Als er onaangenaamheden, of zelfs fouten in ons handelen en de gedachten daarover ontstaan, blijken die keer op keer moeilijk te veranderen. Ze zitten ingeweven in onze geschiedenissen. We ervaren dan niet meer de beste vorm van onszelf of de ander in de ingesleten patronen. We merken dit vaak niet geleidelijk, maar plotseling' als een druppel die de emmer doet overlopen. Dit kan maken dat relaties uiteindelijk vastlopen of worden opgebroken.

Op individueel niveau merken we dat we slechte gewoontes moeilijk kunnen afleren. Een eenmaal aangeleerde niet optimale vingerzetting op de piano is bv bijna niet meer af te leren. Het probleem is, zoals Dickens zo mooi beschrijft in zijn beroemde Christmas Carol, dat we inderdaad de ketting die ons doen en laten gaat bepalen schakel na schakel smeden. Daardoor leer je een oude bok niet makkelijk een nieuw kunstje. Daardoor zijn bepaalde gewoontes en verslavingen soms zo moeilijk achter ons te laten en recidiveren sommige criminelen zo gemakkelijk na vrijlating. De macht der gewoonte.

Cells that fire together wire together, zo luidt breinregel nummer 1. En wat voor cellen in ons brein geldt, geldt evenzeer voor "geaggregeerde" niveaus: mensen die met elkaar optrekken, vormen elkaar. Broers en zussen onderling vormen mooie voorbeelden van elkaar vormende systemen, omdat hun levens en ontwikkeling gedurende de belangrijke eerste 2 decennia vaak nauw met elkaar verstrengeld zijn.

Als ik naar mijn broers kijk, zie ik dat we heel verschillend zijn, maar meer dan vroeger, zie ik ook dat we op elkaar lijken. Waarschijnlijk zijn broers en zussen geneigd de onderlinge verschillen te overdrijven. In systemen van min of meer gelijke elementen is individualiteit van essentieel belang, omdat het systeem anders slecht met nieuwe situaties om zou kunnen gaan, het zou tot passiviteit en stilstand (inertie) leiden. Broers en zussen ontwikkelen onderling eigen rollen, en die zijn altijd kenmerkend en liggen zo aan de basis van de individualiteit, of persoonlijkheid.

Met mijn broers zijn we in de voetsporen van onze opa's getreden, door een tocht op een Solex (rijwiel met hulpmotor) te maken. Juist omdat we al op jonge leeftijd door scheiding van onze ouders ophielden elkaar te vormen, zijn de patronen heel diep en ongepolijst. Van heel ver kwamen de herinneringen weer boven aan ons verloren paradijs, en de rollen die ons daarin zijn gaan aftekenen: de loyale, de durfal, de verbinder, de afwijkende enzovoort, enzovoort. De Solex rijdt met amper een liter benzine met gemak 80 km. Het gaat niet snel, maar we komen op alle gemarkeerde plaatsen: koffie, lunch, thee, en diner. Onze opa's hadden veel minder comfort en ook minder geld, maar nog wel meer natuur. De macht der gewoonte heeft de mens ook mondiaal in haar grip. Steeds meer comfort, voor steeds minder geld, tegenover steeds meer belasting van de planeet. Door jaren afstand te nemen, zie ik dat wij als broers meer op elkaar lijken dan we dachten. Ontroerd aanschouw ik flarden van ons verloren paradijs. Voor even zijn we de kinderen die we ooit waren. En dan is daar de angst om ook dit allemaal kwijt te raken. Ons paradijs heeft bescherming nodig; we kunnen niet doorgaan met onze belasting van de planeet. Ik wens u een hele fijne vakantie!

Het paard achter de wagen? De toekomst nu!

Vorige week kwam het zijdelings aan bod, toen we constateerden dat talentvolle jongeren heel hard werken om toegelaten te worden op een rock academie, terwijl verreweg de meeste "grote" popsterren nooit zo'n school hebben bezocht. Natuurlijk is het aandeel van popartiesten met een dergelijk diploma op zak de laatste decennia behoorlijk gestegen, maar de opleiding heeft veel aspecten van het paard achter de wagen, toch?

Toch niet! Het is maar hoe je het bekijkt. In zekere zin is onderwijs aan een rock academie misschien wel juist een van de verdedigbaarste vormen van hedendaags onderwijs. Mensen gaan er naar toe omdat ze echte skills willen leren, ze krijgen les van musici die liefde voor hun vak hebben en het onderwijs is optimaal ingericht om iemand met talent een stukje verder te helpen. Niet meer, maar ook zeker niet minder. Bovendien vertrekt de opleiding expliciet bij wat men buiten de academie al heeft ontwikkeld.

In de huidige samenleving valt enorm veel te leren. Veel meer dan vroeger is het een illusie dat we alleen op school leren, dat de ontwikkeling van vaardigheden en kennis alleen op school geschiedt. Het internet staat 24 uur per dag in alle talen van de wereld tot onze beschikking, kennisclips op zo'n beetje alle kennisterreinen van wiskunde tot rockgitaar en van natuurkunde tot borduren staan inclusief beoordelingen van "lotgenoten" ter beschikking. Terwijl we op school vaak nog te maken krijgen met die ene methode, die ooit (lang voor het internettijdperk) succesvol was. Hieruit spreekt weinig waardering en erkenning voor wat er buiten de school aan ontwikkeling en leren plaatsvindt. Terwijl bij een rock academie hetgeen buiten de academie plaatsvindt expliciet het uitgangspunt is. En laten we eerlijk zijn, het feit dat talentvolle studenten in de rij staan om naar binnen te mogen, zegt toch al genoeg?

Veel gevaarlijker is het als opleidingen altijd een monopolie positie hebben gehad, terwijl er in de snelle veranderingen die het internet tijdperk met zich meebrengt hele delen van het vak of beroep waartoe wordt opgeleid niet meer vanzelfsprekend zullen zijn. Anders dan bij een rock- of popacademie - waar aankomend studenten heel goed weten wat ze willen en wat ze er voor moeten doen - trekt dit studenten aan die net als hun ouders bv bankmedewerker, accountant, psycholoog of dokter willen worden. Maar wat deze beroepen inhouden tegen de tijd dat ze afstuderen, is minder makkelijk te voorzien dan lange tijd het geval was. Ook hier vindt leren lang niet meer altijd binnen school plaats en komen er steeds meer andere disciplines bij die aan de praktijk gekoppeld worden. Dus nogmaals, wellicht moeten we een voorbeeld nemen aan de rock- en popacademies, die zich niet alleen staande houden in een wereld waar opleidingen en beroepen minder vanzelfsprekend aan elkaar gekoppeld zijn dan voorheen, maar zelfs daarin floreren!

Een ander aspect vormt het techniekonderwijs, dat net als muziek- en kunstonderwijs zeer sterk gekoppeld is aan “uitvoerend” talent in een continu veranderende wereld, waarin technieken komen en gaan, soms in razendsnel tempo. Vooral ook op het niveau van het middelbaar beroepsonderwijs (niveau 2, 3 en 4) dreigen tekorten. Het technisch onderwijs zou net als het kunstonderwijs veel meer focus kunnen hebben op de (door-) ontwikkeling van technisch getalenteerden. Dat staat lang niet altijd gelijk staat aan goed in (exacte) schoolvakken; briljante monteurs deden het soms op school helemaal niet goed, net als sommige muzikale genieën! Meer en meer lijkt het dat deze talenten door onze maatschappelijke visie op onderwijs ("hoe hoger hoe beter") en vooral ook door ambitieuze ouders naar algemeen vervolgonderwijs worden gejaagd. In een dan bv met veel moeite behaald diploma bedrijfskunde, blijft het technisch talent hooguit gespaard voor een hobbyproject. Doodzonde!

In het kort, er valt behalve kritiek te hebben op Rock Academies in het bijzonder en meer in het algemeen het kunstonderwijs, vooral ook heel veel van deze opleidingen te leren. Iedere opleiding die claimt een monopoly op de toegang en kennis tot een bepaald vakgebied (beroepsgroep) te hebben, zal vroeg of laat ontwaken uit deze achterhaalde illusie. De wereld is veranderd. Als duidelijk is dat een opleiding niet de enige weg is naar een vak, maar studenten desondanks voor je in de rij staan, dan doe je goed: Hulde aan de rock academies!