Betrouwbaar!

We zeggen het wellicht veel te weinig tegen elkaar en tegen onszelf: wij zijn over het algemeen genomen zeer betrouwbaar! Ras, kleur, religie, sekse, seksuele geaardheid, politieke voorkeur, het maakt allemaal niets uit: mensen zijn ongelooflijk betrouwbaar! Dát is maar goed ook, want de mensheid staat voor grote opgaven, waarvoor saamhorigheid, loyaliteit en betrouwbaarheid nog meer van belang zijn dan ooit te voren. Uit het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) 2018 – rapport, dat de opwarming van de planeet in kaart brengt, blijkt bijvoorbeeld dat de (negatieve) effecten van de opwarming vooral gevolgen hebben voor kwetsbare mensen in arme landen, en de zwakkeren in rijke landen. Als we ons niet met elkaar anders gaan gedragen, dan brengt onze cultuur en technologische inventiviteit ons ten val...

Even terug naar die betrouwbaarheid. Stel je voor, je woont in Groningen, en je spreekt overmorgen af met een oom in Wanaka, een klein stadje in Nieuw Zeeland, om 17:00 uur in de middag, zodat je mee kan eten, een avond vol vertellingen met elkaar zal hebben en daarna kan overnachten, om de volgende dag naar Albert Town door te reizen om andere familieleden op te zoeken. Hoe onwaarschijnlijk het ook is, de kans dat je elkaar op het afgesproken tijdstip treft, is erg groot. Echter, talloze mensen moeten zich hiertoe als betrouwbare "partners" opstellen, in tientallen onderdelen van alle noodzakelijke (sub) plannen en activiteiten. Niet alleen piloten en stewardessen, maar ook kelners, onderhoudsmonteurs, medeweggebruikers, medepassagiers etc. Iedereen dient zich aan de talloze (geschreven en ongeschreven) regels te houden. Er hoeft maar één sukkel op de verkeerde weghelft te rijden, en het hele plan valt met jouw hele toekomst in duigen. Maar dat gebeurt hoogstwaarschijnlijk niet. Nogmaals, we kunnen feitelijk blindelings op elkaar vertrouwen, en dat mag ook wel eens gezegd worden. 

Natuurlijk komen we allemaal wel eens bedrogen uit. Ook - vaak onbedoeld - bedriegen we allemaal wel eens. Vaak een dierbare, meestal onszelf. En natuurlijk zijn het de "dissonanten" - de zaken die bedrieglijk mis gaan, die altijd op onze aandacht kunnen rekenen. Televisieseries, boeken en kranten staan er vol mee, juist omdat dissonanten invarianten vormen in onze haast eindeloos (variante) betrouwbaarheid. Maar betrouwbaarheid is niet per definitie juist. Helaas kunnen we heel betrouwbaar volkomen de verkeerde kant uit bewegen en ten onder gaan. De geschiedenis staat vol met voorbeelden van een haast "gemachineerd" gebrek aan argument, overzicht en wijsheid. Bijvoorbeeld met het oog op de opwarming van de planeet wordt dit pijnlijk duidelijk. Onze betrouwbaarheid hebben we zoals gezegd heel hard nodig om de toekomst echt veilig te stellen. Vliegen, bijvoorbeeld, is wellicht op termijn niet houdbaar. Gelukkig kunnen we in de toekomst, even betrouwbaar als nu per vliegtuig, ook een paar weken later met onze oom in Nieuw Zeeland afspreken, in plaats van zoals nu overmorgen!