Onbegrensdheid leidt tot ... nog meer
onbegrensdheid. Met name digitale technieken hebben ons in staat gesteld
haast onbegrensd te kunnen genieten van muziek, literatuur en communicatie met
elkaar. Voor beeld, geluid en bestanden worden zelfs de grootste afstanden op
de planeet in enkele milliseconden overbrugd via het World wilde web (en
satellieten). Iedereen heeft op zijn/haar smartphone een camera met een
resolutie waar nog geen twintig jaar geleden Hollywood cameramensen jaloers op
zouden zijn. Digitale verbinding zou in principe veel minder belastend en dus
duurzamer zijn dan reizen. Boeken lezen van een scherm veel minder belastend
dan boeken printen, en muziek via mp3 veel minder belastend dan via vinyl. Maar
is dat ook zo?
Helaas is het omgekeerde waar. "We're
putting out the fire with gasoline". We reizen nu meer kilometers per persoon per jaar, dan ooit tevoren.
Doordat mensen bijvoorbeeld door digitale technieken vanuit overal kunnen
werken, ook thuis, is de afstand tussen wonen en werken tot op zekere hoogte
irrelevant geworden. Maar de behoefte om soms echt bij elkaar te zijn, lijkt
juist daardoor alleen maar te zijn toegenomen. Schaarste voedt de behoefte. En
doordat contacten per digitale snelweg net zo snel tussen de woonkamer en de
eerste verdieping in hetzelfde pand in Groningen worden gelegd, als tussen
Groningen en Australië, ontstaan er ook behoeften aan fysiek
contact over grotere afstanden. Het aantal vliegtuigpassagiers is de afgelopen
10 jaar meer dan verdubbeld. Ook in het hoger onderwijs stimuleren wij onze
studenten om buitenland ervaring op te doen. Met andere woorden, digitale
techniek heeft de wereld kleiner gemaakt, waardoor de onbegrensde contacten die
daarmee gelegd worden een nieuw verdienmodel vormen voor de reisindustrie.
Betere verbinding, bijvoorbeeld beeld en geluid (FaceTime) in plaats van alleen
geluid, stimuleert alleen de reisbehoefte. Nogmaals, we're putting out the fire
wit gasoline...
Hoewel het bewustzijnsniveau is gegroeid dat ons
gedrag op termijn onhoudbaar is - zelfs Trump lijkt niet langer te ontkennen -
doen we er niets aan. In tegendeel, politiek - gegijzeld door populisme en
publieke ontkenning - bediend zich van korte termijn leuzen voor korte termijn
erkenning. Bijvoorbeeld, meer geld voor techniekonderwijs. Techniek moet de
oplossing brengen, maar meer techniek leidt tot nog toe steevast tot meer
problemen, als Pandora's Box: voor iedere korte termijn oplossing van een
probleem, krijgen we op termijn 10 nog grotere problemen erbij. Wetenschap
blijft in een ivoren toren en politieke partijen, zelfs de groene, babbelen
vrolijk mee over beter onderwijs en meer groen in
de stad, maar lijken het al te hebben opgegeven dat er een weg terug is. Zoals
gezegd, meer geld voor techniekonderwijs en onderzoek, zodat de wetenschap
efficiëntere energietransitie mogelijk maakt, is het beste wat ik in de
programma's lees. "Is this the World we created", zingt Freddy
Mercury steeds hoorbaarder in mijn hoofd, ondertussen al bijna 30 jaar na zijn
overlijden.
Onbegrensd gedrag. Sociale wetenschappers,
psychologen, wat doen we eraan? In de krant lees ik vanochtend dat een
vrachtwagenchauffeur een stuurfout maakt en in een benarde situatie overlijdt,
op de A58. Kilometers file achter het ongeluk. Tientallen mensen hebben hun
auto verlaten om met de camera op hun Smart Phone te filmen hoe het slachtoffer
wordt gereanimeerd en alsnog sterft. In Hollywood kwaliteit. De agent die de
mensen hierop aan sprak kreeg te horen dat "hij zich met z'n eigen moest
bemoeien". Iedere vorm van respect is verdwenen. Grenzeloosheid is het
resultaat van onbegrensde beschikbaarheid, onbegrensde techniek. Opnieuw het
refrein: we're putting out the fire ... En onze overheden lijken met het oog op
behoud van politiek draagvlak de problemen vooral voor zich uit te schuiven en
reserveren jaarlijks miljarden voor ontwikkeling van techniek.
Een tegenbeweging is zeker ook zichtbaar. Mensen die
zelf de grenzen opzoeken, matigen, muziek op vinyl in plaats van op mp3,
vegetarisme, yoga, etc. Maar alsjeblieft politici, geef ons niet op. En
collega's in de wetenschap, laten we met man en macht helpen, zodat er voor
onze kinderen en kleinkinderen ook nog een wereld is! Dan bedoel ik niet helpen
door bijvoorbeeld in een Dan Brown/Hollywood scenario een virus te ontwerpen
dat minimaal 80% van de mensheid onvruchtbaar maakt, zodat er een culturele
bosbrand ontstaat en de planeet en de drastisch uitgedunde mensheid weer
honderden jaren de tijd krijgt om "op adem te komen". Het op z'n
beloop laten - dat lijkt de huidige "keus" - lijkt weinig anders dan
de techniek stimulatie die politiek wijdverbreid is: de "natuur" weet
uiteindelijk ook onze onbegrensdheid te keren. Maar, kunnen we echt niet beter?
(Wordt vervolgd)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten