In het verlengde van mijn blog van vorige week, waarin technologische ontwikkeling naast verdiensten toch ook een enorme dystopie lijkt te genereren, focus ik deze week op het aspect uniformiteit als tegenovergesteld van diversiteit. Een probleem van geglobaliseerde technologie is, dat het vooral uniformiteit (monotonie) genereert. Niet alleen horen we overal dezelfde door (meer dan met) computers gegenereerde rapbeats, of zien we over de hele wereld meer en meer "hetzelfde" platteland (monoculturen, in de winter als kale aarde, verdwenen boomzomen en verdwijnend coulisselandschap, etc), ook industriële vormgeving, huisinrichtingen, etc zijn volstrekt inwisselbaar geworden. We willen bijvoorbeeld allemaal dezelfde (Duitse) auto's, die volgens mij nauwelijks anders gezien kunnen worden dan het toppunt van saaiheid, maar dat terzijde. Huizen moeten, wil je ze verkopen, allemaal op dezelfde wijze zijn ingericht, met dezelfde herkenbare (Ikea) spullen, of zeer duurbetaalde exclusieve varianten op het Ikea thema maar dan gemaakt door dure designhuizen. Succes is dan weer dankzij (communicatie) techniek volkomen schaalbaar*, dus, voila...
Het probleem wordt in en door technologische ontwikkeling groter, maar ligt primair in de mensheid zelf. De totale variantie in onze genetische basis is zo smal, dat 23 willekeurige chimpansees al meer variantie vertonen dan de gehele mensheid, en 5 willekeurige honden in een stadspark idem dito. Wij zijn enorm geproned om allemaal dezelfde kant op te kijken, om allen hetzelfde te willen. Wij ruilden in onze geschiedenis een kleurrijk leven als jagers-verzamelaars vrijwillig om voor een eentonig bestaan als landbewerkers, en daarna volgde nog een aantal "vrijwillige" transities naar meer eenvormigheid, (schijn) voorspelbaarheid en gevoel van zekerheid. Alles dat afwijkt, dat het begin vormt van diversiteit wordt door onze geüniformeerde massaliteit buitengesloten, gek verklaard, of erger, afgemaakt.
Lange tijd hebben we onszelf wijs gemaakt dat we op weg waren naar de waarheid, en dat er maar één waarheid bestond en dat we die met wetenschap, en kunst zouden kunnen onthullen. Één top 10, één literair hoogtepunt, één ware theorie, filosofie of religie. Maar longitudinaal zijn we als mens ondertussen veel diverser dan gelijktijdig. Een actieve cultus van klassieke muziek draagt bijvoorbeeld bij aan (enige) diversiteit in de hedendaagse muziekpraktijk. Cross sectionele variatie (crossculturele diversiteit) in een geglobaliseerde wereld verdwijnt en longitudinale variatie is bijna uitsluitend afhankelijk van technologische ontwikkeling. Toen ik jong was betekende de grens overgaan letterlijk in een heel andere werkelijkheid binnentreden. De huizen waren anders, het rook anders, de volkscultuur was anders, de winkels verkochten andere producten enzovoort. Nu laat een reis naar de andere kant van de wereld zien hoe we vooral overal op een soortgelijke manier leven, vandaag de dag. Nu gaan zelfs Amerikaanse en Eurazische auto's steeds meer op elkaar lijken. Volkscultuur is vervangen door memes, GIF's, TikTok's, etc. De variatie, de verandering, is volstrekt afhankelijk van technologische ontwikkeling, vooral van de multinationals. En die geven ons, arme bevolking waaronder wetenschappers, maar graag de schijn dat wij het zelf bedenken en willen. Want vraaggericht aanbod is verkoopbaar. En wij stinken erin: stop vooral veel geld in onderzoek naar technologische ontwikkeling en laat kunst een linkse hobby zijn. Wanneer worden we wakker? Is dit vrijheid zolang er niemand vlucht? Plakken we daarom een stikker op de zwerver, of neurodiverse medemens? Is investeren in mensen perse hetzelfde als investeren in techniek?
*Schaalbaar wil zeggen dat sommige mensen (bv. Van Nieuwkerk) of bedrijven zonder extra inspanning alles naar zich toe kunnen trekken (roem, faam, goede naam, op het goede moment op de goede plaats), terwijl de meeste anderen "kansloos" zijn, tenzij ze gaan werken voor de toevallige succesvolle bedrijven (hits, multinationals, etc.). De economie draait op schaalbaarheid, de "onderdanen" leveren de niet schaalbare activiteiten per stuk.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten