Zo af en toe mag je je naar mijn mening als blogger
even laten gaan. In deze blog heb ik veel te veel aandacht voor één boekje, ik
weet het, maar het boekje staat voor een manier van "denken" -
"futurologische religie" - met (hopelijk) onbedoelde consequenties
die dan ook behoorlijk radicaal zijn. Waar gaat het over? Een paar weken
geleden kreeg ik van iemand de tip om een boek te lezen geschreven door een
succesvolle Nederlandse futuroloog (Richard van Hooijdonk), onder de titel
"De wereld van morgen". De reden dat ik het boekje zou moeten lezen,
lag er volgens de tipgever in dat ik niet in voorspellen geloof, maar deze
schrijver wel echt zou kunnen voorspellen. Ik heb het boek gelezen, net als
eerder het boek "Nooit af" van Aslander en Witteveen. Hoewel ik
het op essentiële punten niet met deze schrijvers eens ben (zie mijn blog https://bit.ly/2OX2VYr), vond ik dit zeker
een serieus boek, echt onvergelijkbaar met deze prul ("De wereld van
morgen")...
Het boekje leest als een religieus heilverhaal van een
kleine eeuw geleden: nu is alles nog gebrekkig, maar door Technologie (de
Verlosser) zal straks alles beter zijn: de technologische hemel inclusief
(bijna) onsterfelijkheid ligt in het verschiet. Een paar
"beloftes" uit het boek. Niemand hoeft meer te werken
(basisinkomen), een vreemde taal leren we binnen enkele seconden (de
downloadsnelheid van de in onze hersenen ingebouwde chip zet de limiet), een
kind met beperkingen wordt niet meer geboren (prenatale DNA engineering), en
iedere ziekte wordt op tijd ontdekt. Dit gebeurt door bijvoorbeeld het slimme
matras dat met ingebouwde sensoren de verhoogde nachtelijke transpiratie en het
onrustig draaien registreert en via het internet of things dit weet te
combineren met informatie vanuit de sensoren in de slimme koelkast (veranderd
voedingspatroon) en de smartwatch (verminderde conditie). Zonder dat je het
weet wordt de AI van de dokter ingelicht en krijg je of een uitnodiging voor
het spreekuur, of de medicijnen thuisgestuurd. Ziekte wordt zo ontdekt en
behandeld voordat je merkbaar ziek wordt. Mocht je toch ziek worden, hoef je
slechts zeer kort het arbeidsproces te verlaten. Oh ja, en passant wordt je het
eeuwig leven beloofd: niemand hoeft meer te sterven, nieuwe organen worden op
tijd vanuit jouw eigen DNA met een biologische 3D printer geprint. Maar ... je
hoefde toch niet meer te werken? En leren (ingebouwde chip uploaden) en nadenken
(AI doet het beter) hoefde toch ook niet meer?
Na een paar hoofdstukken voel ik een enorme irritatie,
maar ik moet een lange reis maken, en mijn e-reader is zonder aankondiging
"dood", waardoor dit boekje en ik tot elkaar veroordeeld waren. Dan
begin ik te geloven dat het humor is, een mooie Kafkiaanse cynische grap, in
lijn met de roman uit 1969 Hip hip hip voor de Antikrist van
Heere Heeresma. Maar humor zit nergens in het boek. Ik lees verder. Nog even en
er is een device dat al je gedachten kan lezen, nog even en we hoeven niets
meer zelf te doen. Vooral toen de schrijver, die echt gevaarlijk kritiekloos de
heilstaat van de "Brave new World" of "1984" verkondigt
alsof hij de marketingdirecteur is van een toekomstig totalitair regime, begon
over een mogelijk gevaar van het genetisch programmeren van baby's
(embryomodificatie, designer babies), dacht ik nu komt de kritische
reflectie.
Toen ik die had gelezen, heb ik hardop gelachen, zo
hard dat de medepassagiers me vol medelijden aankeken. Volgens de schrijver kan
je in de nabije toekomst met gemak een IQ van 200 in je baby laten "DNA
programmeren". Maar, zo was de "goede man" zijn opmerking, de
ouders die zich deze prenatale manipulaties kunnen veroorloven, zouden hun
kinderen in het voordeel brengen. Idioot, denk ik, lees eens een echt boek over
ontwikkeling, en je weet dat 1. intelligentie moeilijk te voorspellen is en 2.
mensen met de hoogste scores vaak volstrekt ongelukkig door het leven gaan!
Maatschappelijk (en ook school) succes hangen binnen bepaalde grenzen (van 65
tot ongeveer 130) redelijk samen (correlatiecoëfficiënten tussen de 0,2 en
0,3), maar bij een IQ boven de 130 gaat de positieve correlatie snel omlaag.
Bovendien werkt in de in het boekje beloofde heilstaat niemand meer, en gaat leren
via een chip, dus wat maakt het überhaupt uit?
Alles wat we nodig hebben wordt automatisch door
robots (drones) thuisbezorgd, de keuken "weet" wat we nodig hebben,
gelukkig hoeven we ons daar ook al niet meer druk over te maken. Lopen en
bewegen doen we alleen nog in de sportscholen, natuurlijk wel "in"
prachtige virtuele werelden (aangeboden door Hollywood blockbuster marketeers
van de filmhits van dat moment), ook voor auties als ik fijn om niet meer naar
die overprikkeling in winkels te hoeven. Oh, wacht even, auties bestaan niet
meer in de heilstaat van "De wereld van morgen" (prenatale genetische
modificatie, weet u nog?). Een utopie voor multinationals en totalitaire
dictators, een dystopie voor mensen. Wat moet ik met het boekje? In verband met
het milieu heb ik geen open haard meer. Maar hoe kan iemand in Nederland met
uitstekend onderwijs en een prima ontwikkelingsniveau zo succesvol zijn met
deze gebakken lucht (300 spreekbeurten a €5000 per jaar)? Entertainment, Ok,
maar hij lijkt er zelf in te geloven. En zijn publiek ook, en dat maakt het
voor mij waard deze boze blog te schrijven. Volgende week doe ik weer gewoon
vriendelijk, Ok?
PS er is zeker serieus onderzoek gedaan naar de waarde
van voorspellingen. Zo heeft Paul Slavic (1988) voorspellingen van topeconomen
en bookmakers onderzocht en bleek dat die niet beter waren dan die van een
willekeurige consument, maar dat ze vooral een veel beter verhaal achteraf
hadden waarom ze het niet juist hadden en daarmee dan toch weer hun "gelijk"
claimden...
Geen opmerkingen:
Een reactie posten