Daniel Tammet schrijft in zijn boek thinking in numbers “Human beings’ quest for meaning is perpetual; lack of meaning is offensive to the mind, and whatever the scale of the problem, a solution is a thing of beauty” en verder “Where chaos is subdued and the arbitrary averted, there lies beauty, and it’s all around us” (P.243). Een kunstwerk kan net zo sterk als een logische verklaring of een wetenschappelijk model betekenis geven aan hetgeen onbegrepen is, zoals een gedicht woorden kan geven aan hetgeen onuitgesproken is.
In het genoemde boek laat Tammet aan de hand van Leo Tolstoj en de wiskunde van verandering (de calculus) zien dat feitelijk bijvoorbeeld koningen, politici en bestuurders geen macht hebben, maar dat ze de slaven zijn van het volk, waarin gevoelens van angst, woede, hebzucht en verlangens naar rust, vrede en rijkdom als een zwerm bijen ontstaan vanuit het niets, miljarden kleine iteraties, die zo nu en dan vorm krijgen en heel af en toe haast tastbaar lijken te “wachten” op bevelen. Een land trekt, zo stelt Tammet, niet ten strijde omdat een heerser dat zegt, maar omdat alle onvrede en ontstane ideeën om er wat aan te doen de heerser “dwingen” om de bottom-up ontstane (geëmigreerde) krachten met commando’s top-down te coördineren. De machthebber kan veroordeeld zijn tot machtsvertoon. De hoofdpersoon in George Orwell’s “Shooting an elephant”, bijvoorbeeld, wordt in Birma als Brits politieman door een woedende menigte gedwongen tegen zijn wil een olifant dood te schieten.
Het lijkt op het eerste gezicht een rare gedachte. Maar bij nader inzien is het voor mij “a thing of beauty”. Ook een machthebber danst een dans waarbij hij/zij niet op tenen mag trappen. Sterker nog, juist een leider moet met zoveel factoren rekening houden, dat het leven als het ware door de agenda en de telkens emergerende dynamiek gedirigeerd wordt. Meer vrijheid dan iemand die zich zoveel mogelijk vrijgemaakt heeft, is onmogelijk. En wie is dat dan, de zwerver? Maar die is dan alsnog de slaaf van de machinerie die het lichaam is, een keurig periodiek systeem met zwermachtjge eigenschappen waar zo nu en dan op grond van talloze (metabole) iteraties honger, dorst, verlangen, angst jeuk en pijn ontstaan, die de “eigenaar” zullen dwingen om bevrediging.
Als de bewegingen vanzelf gaan, geautomatiseerd, of wellicht beter, gemachineerd, hebben we er niet eens erg in dat we gestuurd worden in de voor ons gevoel “vrije” keuze. Maar als we ons niet kunnen vinden in de “gedwongen” machinaties, als we vluchten voor andermans of onze eigen pijn of de honger, beseffen we onze onvrijheid. Andersdenkenden, of zelfs anders voelenden zijn voor ons een bedreiging, omdat ze onbereikbaar zijn. Er is niet een gedachtesprong nodig om de afstand te overbruggen, maar een nieuwe bottom-up ontstane zwerm.
Daniel Tammet verschaft prachtige inzichten in wiskunde en menszijn. Vanwege zijn unieke cognitieve vermogens (intellect en geheugen, voor een weddenschap onthield hij in een paar maanden zo’n 25.000 cijfers van het getal pi na de komma), wordt hij ook wel brainman genoemd. Net anders in veel aspecten: genie, autistisch, homoseksueel, uitzonderlijk geheugen, polyglottisch, maar vooral menselijk. Wetenschappers hebben hem uitvoerig onderzocht vanwege zijn autisme. Voor mij is hij vooral een zeer menselijk auteur, die laat zien dat wetenschappelijke regels geen begrip zullen doen ontstaan van bottom-up ontstane andersheid, zoals autisme. Kunst wellicht wel! Of het moet wiskunde zijn, maar dat is ook kunst! Uit iteraties ontstane zwermen, onstuitbaar en onbestuurbaar dwingen de heersers op alle niveaus (van orgaan via individu tot volk) in de illusie van controle. Zolang er niemand vlucht, zijn wij vrij: fijne feestdagen!
Ps in het kader van de komende kerst, zocht ik een hedendaagse schrijver die christelijk is, en zo kwam ik bij Daniel Tammet!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten