Herinneringen kunnen nooit door een computergeheugen worden vervangen. Menselijke herinneringen zijn niet exact, vastliggend en onafhankelijk van invloeden van later en zelfs verwachting uit de toekomst. Herinneringen veranderen elke keer dat we ze ophalen in meerdere of mindere mate. Ze vormen de basis waar vanuit we handelen in het hier en nu en de toekomst tegemoet treden. Anders dan de exacte weergave van een foto, of van gegevens op een computergeheugen, is herinneren altijd een proces. Juist door het gegeven dat we nog nooit zo sterk zijn gaan vertrouwen op kunstmatig geheugen als in onze tijd, is de vraag van belang wat dit doet met ons. Zijn we minder flexibel, ervaren we meer inconsistentie?
Een voordeel van “plastisch” (flexibel en veranderbaar) geheugen is dat het zich kan schikken naar nieuwe situaties. Als zodanig is geheugen een essentiële motor van leervermogen, van het toepassen van herinneringen op nieuwe situaties. Niets gebeurt ooit exact hetzelfde, en aan onfeilbaar geheugen op zich heb je dan ook relatief weinig voor nieuwe situaties. Mijn vermoeden is dan ook dat in de huidige tijd persoonlijk leren en inzicht verkrijgen onder druk staat. Immers, we hebben smart devices en apps (kortom, computer geheugen, zoals opslag in the cloud), die worden ingezet om de noodzaak te ondersteunen of zelfs weg te nemen om ervaringen of informatie aan ons unieke levensverhaal te verbinden. Daarbovenop is kennis die enorm van belang wordt geacht, vooral kennis die toetsbaar is met computergeheugen; iets is zo, of niet, het klopt of het is onzin, het is nieuws, of fake nieuws. We vertrouwen vooral op extern (Wikipedia) computer geheugen.
Hoewel we wellicht minder op onze eigen kennis kunnen vertrouwen dan vroeger, toen geheugen nog vooral kwalitatief was en niet louter exact en kwantitatief, zijn er hele nieuwe kwaliteiten zichtbaar. Zo hebben we door de massale sociale media wel een heel ander voordeel: de wisdom of the crowd. Zo’n honderd jaar geleden kon in een experiment een prijsvraag worden gewonnen door exact het gewicht van een getoonde koe te raden. Dit onderzoek is daarna talloze keren herhaald, in telkens iets andere vorm. Zo kon worden geraden hoeveel knikkers in een hele grote pot zaten, etc. Telkens was het resultaat gelijk, niemand had het juiste antwoord, maar iedereen (gemiddeld) wel! Dat wil zeggen dat alle antwoorden bij elkaar opgeteld en gedeeld door het aantal respondenten (telkens meer dan duizend) niet meer dan één tiende van een procent afweken van het juiste antwoord. Het is hierom dat men is gaan spreken van de wisdom of the crowd, in lijn met de “wijsheid” van mieren of bijen, of collectief niveau. Op soortgelijke wijze kan Google uit al het internetverkeer van mensen exacte zaken afleiden, zowel individueel, bijvoorbeeld of iemand zwanger is, als collectief (de aanloop en verspreiding van een griep epidemie). Veel leren gebeurt tegenwoordig in teams, in groepen, en dat lijkt in dit verband heel logisch.
Nu herinner ik me dat ik collectief gedrag altijd fascinerend heb gevonden, bijvoorbeeld toen ik nog als student werd uitgedaagd om een algoritme te schrijven dat een zwerm vogels imiteert. Er waren twee zaken van belang, iedere vogel moest de snelheid exact synchroniseren met de buurman, en op de drie meest dichtbije vogels letten met betrekking tot richting. Een studiegenoot ontdekte dat het gedrag van mensen op stations exact hetzelfde kon worden gesimuleerd: tempo synchronisatie en het losjes vormen van rijen. Maar, zo weten we ondertussen, hoe aardig onze simulaties ook werkten, ondertussen zijn de algoritmes veel verfijnder, en zijn mijn herinneringen niet meer dan ... fake news! Kortom, herinneringen verliezen het van computergeheugen en dat is voor onze individuele ontwikkeling geen goede zaak, maar als soort brengt het ons dichter bij onze “wisdom of the crowd”!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten