Eigenlijk ben ik zeer hoopvol, steeds minder
mensen ontkennen de schaduwkanten van AI en voortschrijdende technologie en
erkennen dat we een hernieuwd respect en ontzag moeten ontwikkelen voor de
natuur, inclusief onze menselijke natuur. Tevreden lees ik hoe veel media
schrijven over het zoeken naar verandering in ons zelf (bv InnerDevelopmentGoals),
in plaats van te knielen voor Bigtech, die als Pandora’s Box iedere
“oplossing” gepaard laat gaan met het zaaien van vele nieuwe problemen, die
slechts wat tijd nodig hebben om tot wasdom te komen. Mensen zijn prachtige
wezens, techniek producerende natuur, die technieken zoals taal, de hefboom en beheersing
over energie (vuur) nodig hebben om te kunnen overleven.
Minder tevreden ben ik over het feit dat het
middel technologie een doel op zich is geworden, in een liberale commerciële economie,
die haast gebaseerd lijkt te zijn op de drive om mensen ontevreden te maken met
hun huidige leefpatroon en technieken. Verkopen is misleiden: klanten
ontevreden laten worden met hun huidige middelen (vaak terecht, want niet sustainable)
en dan te interesseren voor ‘jouw’ nieuwe product (onterecht, want op termijn heeft
voortschrijdende technologie vele schaduwzijden en is ze nog minder sustainable).
Eerder
noemde ik al even het prachtige boek Moeder Natuur, van filosoof Wouter
Oudemans. Oudemans betoogt daarin dat juist in Europa de mensen de eigenschap
hebben ontwikkeld dat ze met de zaken waar ze tevreden mee zijn, op den duur
niet langer tevreden zijn. Deze niet duurzaamheid van tevredenheid, is de
motor achter het vooruitgangsdenken, zo betoogt hij. Vele andere (natuur)volkeren konden tot voor kort in harmonie met hun omgeving en haar
bronnen leven, ook al is de mensheid al sinds haar ontstaan een
technische soort. Nu is het geloof in vooruitgang, en daarmee dus de korte
houdbaarheid van tevredenheid, gekoloniseerd over de hele wereld. Wereldwijd
vormt het een krachtig verdienmodel achter (technologische) innovatie, en via
de universiteiten en kenniscentra kreeg het recent een extra impuls als LLO
Leven-Lang-Ontwikkelen.
Eerlijk gezegd herken ik ontevredenheid zeker als
een van de belangrijkste drijfveren van mijn leven. Zo herken ik nu in mezelf
een heftige ontevredenheid met de klakkeloze aanname dat AI en autonome
technologie ons leven steeds meer gaat bepalen en dat iedereen nu mee moet om
de kennisslag niet te verliezen. Ontevredenheid met dat technologieontwikkeling
zo snel gaat, dat het een te zware wissel op onze planeet legt. Ontevredenheid
met het feit dat het al op 12 april Netherland Overshoot Day was (als
alle mensen op de wereld zouden leven zoals de Nederlanders, zouden op die dag alle middelen geconsumeerd zijn die de planeet in een jaar kan produceren), en dat de Earth Overshoot Day in steevast elk jaar eerder komt,
van 29 december in 1970 (toen konden we nog bijna met 1 planeet toe zonder
reserves op te gebruiken, maar er leefden toen nog hele grote delen van de
planeet in grote armoede) tot 29 juli in 2021. Ontevreden met het feit dat
iedereen om me heen maar blijft beweren dat we steeds betere technologie
krijgen, terwijl we in mijn ogen evident dweilen met de kraan open …
Het gekke is, dat tevredenheid nu niet meer op
z’n plaats is, we leven boven onze stand, en alleen al het op peil houden van
de huidige stand is teveel gevraagd. Gelukkig is het waarschijnlijk zo dat we
als we veel meer zelf gaan doen – samenbouwen aan gemeenschappen, en zelf onze
omgeving bouwen, op kleine schaal – we de technologiewedloop kunnen doorbreken.
De goede zaken behouden, maar niet per definitie machinekracht, of
machinedenkvermogen prefereren boven menselijke kracht. Maar hoe krijgen we de
duvel weer in het doosje?
Hiermee ben ik een kind van deze tijd, ontevreden
met wat ons “vooruitgangsdenken” ons heeft gebracht. We kunnen veel leren van
al die volkeren die in harmonie leefden totdat we onze vooruitgang aan ze
opdrongen. Wel ben ik dan weer tevreden met de prachtige uitdaging die voor ons
ligt, om me elkaar als 1 mensheid het tij te keren! IDG: “to educate, inspire and empower people to be a positive force for
change in society and find a more purposeful way to look at our lives and the
lives of the people around us” (www.innerdevelopmentgoals.org/).
Door (steeds) het onderste uit de kan te willen krijgen we (steeds) het deksel op de neus? Waar is het voorzorgsprincipe in de praktijk gebleven/weggemoffeld? En 'living technology' wie of wat leeft daar of wordt er geleefd, of wat zijn er aan tinten daar tussen of naast? Ik ken nogal wat mensen die bovengemiddeld veel snappen van techniek, maar juist weinig moeten hebben van allerlei 'smart' dingen, is dat toeval, of een bredere trend? Vroegûh kon ik nog allerlei dingen repareren door er een tijd naar te turen, te proberen, te voelen en met een tangetje en een schroevendraaier en veel geduld was het vervolgens vaak opgelost. Tegenwoordig mag je al blij zijn als je iets open kunt krijgen zonder het onherstelbaar te beschadigen en bovendien is het in de basis simpelste apparaat al een (black box) computer geworden. Deze week stapte ik nog een stukje verder terug de tijd in dan mijn eigen vroegûh; het oudste nog werkende planetarium, in 7 jaar gebouwd (niet uit een IKEA-pakket) door een paar familieleden. Hadden zij toen meer geduld en/of nieuwsgierigheid, of misschien (voor een deel) juist de omgeving om hen heen? Is geduld een schone zaak, terwijl we o.a. het klimaatprobleem steeds erger maken? Welke globale systemen hebben we juist hard nodig en voor welke zou ongeveer iedere acute stok tussen de spaken uiteindelijk een verbetering betekenen? Hoeveel naakte keizers lopen er eigenlijk rond en wordt er geluisterd naar hen die de 'naaktheid' verkondigen, of worden ze eerder gelyncht? https://www.volkskrant.nl/uitgelicht/lakse-bestuurders-maken-de-samenleving-onveilig-vooral-voor-de-kwetsbaren-luister-naar-podcast-van-kustaw-bessems~b995327c/
BeantwoordenVerwijderenMaar omdat alles met alles verband houdt, is het niet altijd even makkelijk te bepalen waar je juist meer geduld of meer ongeduld nodig hebt. De wetten der natuurkunde wachten i.i.g. niet op ons, en al zeker niet op onze boekhoudkundige trucjes, ook al zijn die soms meer in het nieuws dan IPCC-rapporten en het dagelijkse extreme weer (ergens). Blijven we Rusland meer fossiel geld betalen dan Oekraïne aan bommen, terwijl Russische oerbossen nog in Rotterdam arriveren? Voeren we een mobilisatie door waarbij we massaal 1 dag in de week gaat isoleren danwel zonnepanelen leggen, of drukken we via al hogere belastingen de prijs van al duurder fossiel? Big Tech, Big Oil, Big Money, etc. We laten ons als mensheid door deze verzinsels (het bestaat echt, maar is wel verzonnen) toch niet klein krijgen?
Dank, Ruud, wat een mooie overpeinzing! Deze week begreep ik dat nog veel Hogescholen en Universiteiten de SDG's ook als boekhoudkundige trucjes inzetten, en dat wij dus zullen moeten gaan benadrukken om dit serieus nemen (en niet als toevoeging om subsidies te krijgen, of een sanctie te ontlopen). We kunnen heel wat doen, we hebben fantastische kennisinstellingen met veel intellectuele kracht, en juist daarom ben ik hoopvol!
Verwijderen