Er bestaat een verschil tussen de goede (of slechte) dingen doen, en de dingen goed (of slecht) doen. Naar het eerste wordt vaak verwezen met de term leiderschap (zie Drucker, 2009). Positief geduid is dat voor de goede dingen gaan, bijvoorbeeld ten strijde trekken tegen het onrecht, of opkomen voor de planeet en het nageslacht. Natuurlijk kan dat ook voor “slechte” zaken, zoals oorlog aangaan om grondgebied uit te breiden. Echter, je kan over leiderschapskwaliteiten beschikken en veel mensen meekrijgen, zonder dat je de dingen goed doet. De dingen goed doen (plannen, organiseren, etc.) betreft managen. Leiderschap en managen betreffen twee verwante maar goed te onderscheiden dimensies.
|
|
Weinig managementkwaliteiten |
Veel
managementkwaliteiten |
|
Weinig
leiderschap |
|
|
|
Veel
leiderschap |
|
|
Een belangrijk verschil tussen leiderschap en managen is
dat managementvaardigheden meer rechtstreeks aangeleerd kunnen worden, anders
dan leiderschap. Leiderschap is niet af te dwingen,
bijvoorbeeld door benoeming. Het is iets dat een mens op sommige momenten in
zijn/haar leven kan krijgen toegekend, en dan ook vaak op specifieke gebieden.
Zo kan iemand heel goede instrumentele vaardigheden hebben op het gebied van
sport, of muziek, of heel veel kennis van iets, waardoor mensen geneigd zijn
deze persoon te volgen. Een goede leraar heeft in de klas leiderschap, maar
daarbuiten kan dat heel anders zijn. Een goede manager kan de
kwaliteiten om goed te kunnen organiseren, plannen, controleren enzovoort in
principe van klus naar klus meenemen. Echter, als daarbij geen leiderschap
wordt toegekend, zal iemand hooguit de positie krijgen van regelneef, of van de
humane pendant van de navigatiestem in de auto, die je kan negeren zonder
gevolgen voor zijn/haar geduld. Aan zulke hulpsystemen zijn we gewend geraakt;
in de complexe systeemwereld wordt ons doen en laten vaak impliciet, soms
expliciet gemedieerd - gemanaged – door apps, programma’s,
trainingen, infrastructuren en handleidingen. Hierdoor hebben we meer oog voor
managen (de dingen goed doen) dan voor leiderschap (de goede dingen doen).
Vorige week stelden we dat we al geboren
worden met een “erfzonde”: het systeem waar we letterlijk vanaf de geboorte in
worden geassimileerd en waaraan we ons door scholing nauwgezet aan leren aan te
passen (accommoderen), vraagt systematisch meer van de planeet dan ze kan
genereren. Hoewel we leren de dingen die we doen steeds beter te doen
(management), leren we zelden echt de goede dingen te doen, of de goede vragen
te stellen, als we tenminste goed doen definiëren als het opheffen van de
discrepantie tussen de realiteit (uitputting van de planeet, massa extinctie)
en de ideale wereld (waarin we niet meer nemen van de planeet dan de planeet
ons en al dat andere leven kan geven). We zijn in ons systeem zo goed als we
kunnen, bezig met - in termen van diversiteit, duurzaamheid en klimaat – niet
de goede dingen.
Het probleem is dat we individueel in
onze psychologie duidelijk schuldbesef kennen, en ook motivatie om schulden te
vereffenen. Met erfzonde ligt dat anders! Een gevoel van schuld buiten onze
individuele schuld om, vraagt om een mediair dat buiten onze
psychologie ligt. Voor goede redenen was dat bijvoorbeeld het terrein van religie,
of tegenwoordig (post-, en/of trans) humanisme. Helaas werd de
schuld vanuit zo’n mediair gepersonifieerd, bijvoorbeeld door het aanduiden van
een zondebok, vijandig volk of geloof. Oorlog kan dan als motief tot
balansherstel worden gezien. Maar in de diepere religieuze lagen, in de
kloosters, zocht men naar een meer verinnerlijkte boetedoening.
Leiderschap gaat steevast over de goede (of slechte)
dingen doen, dus profeten en populisten zijn in dit kader te begrijpen, ze
spreken – vaak via de onderbuik – ons aan op ons sluimerend gevoel van
(erf)zonde. En ondertussen raast de systeemwereld door met de verkeerde
dingen (waaronder veel smart technology) zo goed mogelijk te
laten landen. Management en leiderschap, twee psychologische grootheden,
onontbeerlijk om inzicht te krijgen in de uitdagingen (transities) waar onze
wereld voor staat!
Drucker, P. (2009). Management is doing things right: Leadership is doing the right things. In US Naval Institute Proceedings (Vol. 135, No. 4, p. 96).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten