Vier populistische statements tegen het licht (degrowth deel 1)

Aan alle kanten lopen we tegen de grenzen van wat wij als bronnen van de planeet opeisen, en wat de planeet ons kan bieden. Eerst wat cijfers. We produceren wereldwijd enorm veel, in 2050 zal de totale mensgemaakte massa (asfalt, kunststof, beton etc.) het dubbele zijn van de planetaire organische massa. Van de 9 planetaire grenzen zoals vastgesteld door het Stockholm Resilience Centre is er 1 veilig (Ozon), zijn er 4 overschreden, 3 bijna overschreden en is er van 1 grens nog de status niet vastgesteld. De Earth Overshoot day was dit jaar 28 Juli (toen hadden we wereldwijd net zoveel bronnen gebruikt als de planeet in 1 jaar kan genereren, in Nederland was het nog veel eerder: 12 april (als iedereen op de wereld zou leven zoals de gemiddelde Nederlander). De Dutch Natural Capital Day (als iedere Nederlander het alleen met de Nederlandse Bio-capaciteit zou moeten doen) was al op 9 februari. Voor veel andere “ontwikkelde” landen in Europa, zijn de cijfers vergelijkbaar.

Leuke cijfers om even tegen het licht van een aantal populistische statements te houden.

• 1.     Nederland voor de Nederlanders.

Overal ter wereld worden grondstoffen gedolven die wij hier omzetten in economie, bijna 11 van de 12 maanden moeten we onszelf, onze fabrieken en al onze activiteiten/vermaak voeden vanuit ecologische bronnen buiten Nederland. Feitelijk niet Nederland, maar de hele wereld voor de Nederlanders!

• 2.     De “gewone” Nederlander heeft recht op zijn/haar welvaart.

Waarom zou de “gemiddelde” Nederlander recht hebben op meer welvaart dan alle andere wereldburgers? Wij hebben voor die “gewone luxe" al op 12 april (na 3 maanden en 12 dagen) alle bronnen gebruikt die de planeet in 12 maanden kan produceren. Aangezien de hele wereld de planeet voor een jaar heeft uitgeput op 28 juli (dus na bijna 6 maanden), nemen wij veel meer dan de gemiddelde wereldburger. We hebben daarmee dus ook een aanzienlijk groter deel in de vervuiling, vermindering van biodiversiteit en klimaatverandering, onder meer door de omzetting van organisch materiaal in mensgemaakt materiaal. Gaan we daar dan ook de “gewone” Nederlander de rekeningen van presenteren?

• 3.     Nederland zit vol, geen asielzoekers er meer bij.

Vluchtelingen kloppen bij onze grenzen aan bijvoorbeeld omdat hun wereld ontregeld is door droogte, oorlog (vaak om bodemschatten voor onze energiebehoeften), waar wij dus een meer dan gemiddeld aandeel in hebben (zie 2). Nederland voor de Nederlanders houden betekent dat we hier precies 1 maand en 9 dagen kunnen leven, en de rest van het jaar zelf op de vlucht zouden moeten.

• 4.     Ons Nationaal opleidingsniveau is superieur.

Bijna  de helft van de Nederlanders tussen 25 en 65 is hooggeschoold (HBO of Universiteit, zie https://digitaal.scp.nl/ssn2018/onderwijs/). Met zoveel landgenoten die hebben leren verbanden te zien, is het moeilijk te begrijpen waarom we de schuld van onze eigen overvloedige levensstijl neerleggen bij opkomende economieën (voorheen Derde wereldlanden), omdat ze niet langer kunnen of willen voorzien in onze behoefte naar welvaart.

Welvaart en welzijn zijn heel verschillende zaken. Als er één cultuur is die dat uit het oog is verloren, dan is het wel de onze. Als zaken niet meer kunnen zoals ze gingen, moet de vraag zijn Hoe dan wel? En bij iedere activiteit die we aanvangen – onafhankelijk of het traditioneel of innovatief is – dienen we ons de vraag te stellen Wat gaan we niet meer doen? Waar houden we mee op? Nu komt er telkens meer bij, zoveel, dat we ondanks dat we bijna met 8 miljard mensen op aarde zijn, toch tekort aan arbeidskracht ervaren, in zeer veel sectoren. Wellicht kunnen we sectoren sluiten, er gewoon mee ophouden. Populisten spelen in op gevoelens van behouden, of zelfs terug naar de fase dat de meeste van ons onbewust waren van de roofbouw die we op onze planeet (en Derde Wereld) pleegden. We dachten dat de bomen tot in de hemel groeiden. Er is één vraag die we ons steeds vaker moeten gaan stellen: wat gaan we niet meer doen? Volgende week verder met Degrowth, van welvaart naar welzijn.