Van SDG tot IDG tot ... mezelf: 4 ergernissen

Wij zijn psychologische wezens, die met ons verstand en ook gevoel (emotie) prikkels ontvangen en tot informatie verwerken. Mijn partners en ik zijn bezig met het opzetten van een gedragsmatige kennislijn om vanuit de Sustainable Development Goals van de UN te komen tot gedragsverandering (te vaak wordt er louter gehoopt op technologische innovatie). Hierbij volgen we de Inner Development Goals, die stellen dat vooral ons eigen bewustzijn en vervolgens gedrag ons helpt de planeet houdbaar te maken, omdat technologie een grote rol speelt in de onhoudbare situatie waarin we gekomen zijn. In deze blog mijn nummer 4 ergernissen van deze week.

• 1. Greenwashing. Lector Kees Klomp wees op 24 oktober op LinkedIn terecht op een artikel in het FD van 22 oktober “Bedrijven niet op aarde om het goede te doen”, waarin Carsten Lotz (partner bij McKinsey) onomwonden stelt dat bedrijven dienen om de economie aan te jagen. De overheid moet vervolgens de ecologische en maatschappelijke kaders bewaken en religies hebben de taak om mensen hogere, spirituele doelen te laten nastreven. Oneens, wel eerlijk, in tegenstelling tot sommige bedrijven, overheids- en kennisinstituten, die in lijn van Lotz handelen (winst najagen), maar naar de buitenwereld de indruk van duurzaamheid wekken. Dat heet Greenwashing of Purpose washing, duurzaamheid maar dan vooral in de slogans van de P&R afdeling. Remedie: Beken Kleur! Volg Carsten Lotz in open- en eerlijheid, of volg de intentie om echt de ecologie voor de economie te plaatsen.     
• 2. Goed voor het milieu. Typisch zo’n slogan. Men bedoelt dan dat een belastende product waar reclame voor wordt gemaakt minder schadelijk is dan gelijksoortig product van de vervuilendste concurrent. Dat is dan ook nog met de kennis van dit moment, pas achteraf blijkt vaak dat schoon toch heel wat minder schoon is dan aanvankelijk werd gepresenteerd.
• 3. Wie technologie kan omarmen, kan dromen waarmaken & Wie vernieuwing kan omarmen, kan uitblinken als pionier. Nog twee slogans, nu van Vodafone. Telkens weer krijg ik ze voorgeschoteld, vaak met een foto van een grote landbouwmachine die met machineleer algoritmes heeft “geleerd” het onkruid te wieden en het gewas dat gekweekt wordt te laten staan op een eindeloze monocultuur. Behalve dat er enorm veel valt af te dingen op de prestaties (de machine vangt geen insecten, waardoor gifspuiten vaak nodig blijft), vormt dit een voorbeeld van de dingen goed doen in plaats van de goede dingen doen: zo goed mogelijk een onhoudbare praktijk (industriële landbouw/monoculturen die de biodiversiteit meer dan bedreigen) in stand houden. Innovatie is nodig, maar vooral in gedrag, niet in gedrag vervangende technologie. Robotisering brengt problemen die nog veel ingewikkelder zijn dan de problemen die we nu al niet aan kunnen.
• 4. Simplificatie. Een voorbeeld. Richard Koopman haalt in de Volkskrant Winston Churchill aan met Never waste a good crisis en stelt dat de 23 miljard die de overheid in één jaar belooft uit te geven om een prijsplafond te creëren, slechts 2 miljard minder is dan wat nodig is om iedereen zonnepanelen op het dak te geven, die 25 jaar alle burgers van groene huishoudelijke energie zouden kunnen voorzien. De grote vraag bij schaars aanbod (oorlog), drijft de prijs omhoog en overheidssteun doet niets aan het structurele probleem (afhankelijkheid van vervuilende en eindige fossiele brandstof). Een mooie mindshift, maar kom op. Het idee zonnepanelen op elk dak zal nu de koude-armoede niet oplossen. Het is een simplificatie van wat bestuurlijk en operationeel mogelijk is. Praktisch alle wereldwijd geproduceerde zonnepanelen zouden grotendeels naar ons land moeten. Voor de benodigde arbeidskracht moet praktisch ieder gezin minimaal één 16-plusser afstaan (stoppen met school, of werk) om fulltime als zonnepaneelmonteur aan de slag te gaan. In het gunstigste geval - veel ongelukken, fouten ten spijt, zo simpel is montage niet – zou de klus over een paar jaar af zijn. Nu een dikke trui kopen, en echt de energiebehoefte temperen, is wellicht toch niet onverstandig. Dat is meer dan “niets doen”; een prijsplafond is misschien een humane tegemoetkoming in het benutten van deze crisis richting gedragsverandering!

Hoe dan ook, van SDG naar IDG vraagt om eerlijke en openhartige analyse en reflectie, ook al snap ik dat populisme de weg is waar we voorlopig allemaal op zijn aangewezen vanwege de dominant geïntegreerde sociale media.