Popmuziek herbergt culturele diversiteit, waar onderwijs veel weg heeft van een culturele "witwas" machine!

Door globalisatie komen met name in de stedelijke gebieden in de westerse wereld steeds meer nationaliteiten voor, elk met een eigen culturele achtergrond. Ten gevolge daarvan is er ook sprake van een toegenomen culturele diversiteit in die steden. Tegelijkertijd ontstaat er een globale cultuur. Hier is sprake van een paradox: onze cultuur wordt door immigratie eerst meer divers, maar succesvolle educatie beoogt voor ieder kind maximalisatie van de mogelijkheden binnen de opkomende globale cultuur en vermindert daarmee idealiter de culturele diversiteit. Echter, keer op keer blijkt dat kinderen vanuit niet (of minder) westerse culturen, tot in de tweede en zelfs derde generatie nog achterlopen met betrekking tot schoolsucces, en Sociaal Economische status (SES). Er wordt dan gesproken van disadvantaged groepen. Hoe komt dit?

Belangrijk is in te zien dat de meest succesvolle scholen qua uitstroomniveau, voornamelijk kinderen vanuit een (autochtone) middenklasse achtergrond als instroom hebben. Diversiteit staat succes in de weg, zo lijkt het. Hoewel, sommige scholen lukt het heel goed om ook kinderen uit “nieuwe” culturen tot de (boven) gemiddelde verwachte resultaten op te stomen, maar vaak lijkt te gelden dat hoe lager de SES (meer cultureel divers de instroom) hoe lager de resultaten. Dit betekent feitelijk louter dat deze kinderen van huis uit minder ondersteuning ondervinden om zich aan te passen aan de dominante cultuur. Of, preciezer verwoord, aan de in de dominante Westerse cultuur gepercipieerde aspecten die belangrijk genoeg worden geacht om er op school ingehamerd te worden en waarvan vervolgens de resultaten nauwkeurig worden geëvalueerd. In zowel theoretische, als toegepaste aspecten zijn schoolresultaten (en later academische- en werkprestaties) gedefinieerd en herkenbaar als afspiegeling van deze dominante (witte westerse) cultuur. Daar valt veel voor, maar ook tegen te zeggen.

De weg vanaf de Verlichting die ons voorspoed zou brengen, blijkt steeds meer een doodlopende weg te zijn, onder meer met betrekking tot het klimaat en uitputting van de bronnen die de planeet kan leveren (de ecologie). Juist nu er een globale cultuur is ontstaan waar al die andere culturen in worden geassimileerd, is het de vraag of culturen die duurzamer met de ecologie omgaan en problemen hebben met accommoderen aan de globale cultuur, niet juist meer stem zouden mogen krijgen in de transitie naar een meer duurzame globale cultuur. Op school en in onze academische en werkprestaties geldt praktische overal dat economie voor ecologie komt, en precies dat is onhoudbaar. De nadruk ligt telkens op tellen, meten en wegen, op omzet en op continu op korte termijn aanpassen aan nieuwe (digitale) technieken, mogelijkheden en problemen. Gechargeerd, het is of succes hebben door als geletterde te leven in een systeemdictatuur, of als laaggeletterde de wedstrijd om een robot te worden opgeven. Dat begint al op school, dat steeds minder het domein is van autoriteit met kennis en wijsheid, die de kinderen helpt ingewijd te worden in een cultuur waarop we trots kunnen zijn. Thuis is soms, ondanks de lagere SES, die trots nog wel aanwezig.

Mogelijk wordt school en het beroep van onderwijzer (in vervolg op vorige week) voor iedereen minder aantrekkelijk, juist omdat het zo nadrukkelijk alles trechtert naar slechts één (westerse) culturele werkelijkheid. Convergeren zou ook divergeren kunnen zijn. Een voorbeeld vormt popmuziek, waarin de succesvolle producties een veelheid aan stijlen kenmerken, van wit (heavy metal) tot zwart, tot talloze tussenvormen. Feitelijk kan bijna iedereen vanuit diverse culturele achtergronden zich wel vinden in een bepaalde acid of hiphop stijl, of juist in een traditionele countryrock stijl. Popmuziek werkt daarbij dus niet perse als een instituut dat de diversiteit omlaag brengt. Scholing doet dat, onbewust, en vaak met uitgebreide inclusieprogramma’s, dus juist wel.

Met door de United Nations uitgeroepen duurzaamheidsagenda gaat het niet goed, zoals het er nu uitziet gaan we de Sustainable Development Goals op geen stukken na halen. Wellicht ligt er in andere culturen heel veel kennis, inzicht en omgangsvormen die wij zouden kunnen gebruiken. School als centrum van divergeren (in plaats als convergerende melting pot). Durven we het aan, om iets meer de succesvolle multiculturele adaptatie van popmuziek toe te laten in het onderwijs?