Verandering is gaande. Gedragsverandering is nu noodzakelijker dan ooit. Ecologie vóór economie, een duurzame wereld, terug naar de natuur. Technisch kan het al lang, maar we blijven ons tot de tanden bewapenen met technologie – op zich niet goed of slecht, aldus Melvin Kranzberg – van geraffineerd taalgebruik tot potentieel destructieve kernenergie, van relatief duurzame energieopwekking tot gevaarlijk rigide digitale ‘keurslijven’. Hoogste tijd voor het genuanceerde oordeel, rekening houdend met ons gedrag en de natuur. Hebben we echt steeds opnieuw technologische disruptie (ontregeling, bijvoorbeeld generatieve AI) nodig, als die ons ten koste van de planeet en menselijk welzijn, in de armen drijft van… nog meer technologie en disruptie?
“Ontwapenen” en gedrag veranderen, daar gaat het nu om. Dat begint met vertrouwen in ons eigen onderscheidend vermogen, door terug te gaan naar onze intuïtieve wijsheid in plaats van ons steeds meer afhankelijk te maken van systemen, plan-do-check-act cycli, computers of AI. Durven we te vertrouwen op ons innerlijk weten, op wijsheid, die lijkt verstomd door groteske BigTech?
Hoewel zeer versnipperd, de noodzakelijke kennis en wijsheid om onze plek in de natuur terug te winnen als een vreedzame soort, zijn er al. Ook de technologie is er, al liepen we om die te verkrijgen gevaarlijk dicht langs de afgrond. Het is nooit iemands bedoeling geweest om de grootste vijand te worden van de ecologie en daarmee ook ons eigen voortbestaan. We verwierven krachten die we niet aankonden, ontwikkeling van bewustzijn bleef achter op dat van welvaart en economie. Maar het bewustzijn groeit, de wil tot verandering wordt steeds meer zichtbaar. De SDG’s – UN’s 2030 doelstellingen om de ecologie, waaronder het klimaat, te herstellen – zijn daar een voorbeeld van. In de oudjaarconferenties, kwam het eind van oneindige (technologische/economische) groei uit eindige middelen aan bod. Er is een groeiend besef van de noodzaak om over te gaan naar een betekeniseconomie, naar welzijn in plaats van welvaart. Nogmaals, de techniek is er al, nu ons gedrag nog.
Ter illustratie de energietransities (meervoud). Alles is aanwezig: energie uit zon, wind of waterstof, en de opslag in duurzame batterijen met broom uit zeewater. De kennis is er en de ontwikkeling is op de meeste gebieden ver voorbij de prototypefase. Ons gedrag blijft achter. Als we per huishouden veel minder energie verbruiken (minder verwarming, kortere douches etc.), kunnen we waarschijnlijk al uit met alleen hernieuwbare energie (zonder kolen en fossiele brandstoffen). Als we echter onze huidige luxe-, materiaal- en energiebehoefte volledig willen vervangen, lukt dat niet. Op dit moment kan duurzame energie niet voldoen aan de energievraag die nog steeds verder uit de hand loopt. Het verminderen van de energiebehoefte door ons gedrag aan te passen zou zeker helpen om (1.) onze verslaving aan materiaal en energie aan te pakken en (2.) onze ecologische voetafdruk te verkleinen. Bovendien, ook al zou het in de toekomst mogelijk zijn om in onze huidige energieverslaving te voorzien met hernieuwbare (groene) energie, dan nog is er totaal onvoldoende materiaal voor onze materiële behoefte. De vraag is niet of we minder gaan produceren (ja dat zou moeten!), maar wanneer we ook daar alle 'planetaire' grenzen hebben overschreden (want we produceren niet minder). We moeten ontgroeien! Energietransities kunnen daarbij helpen.
Dit geldt bijvoorbeeld ook op het gebied van werk. Ook hier
zullen we prioriteiten moeten stellen. Ook hier moeten we activiteiten
stopzetten en kiezen welke we voortzetten, rekening houdend met mens en milieu.
Zo niet, dan ontstaat er een toenemend tekort aan arbeidskrachten, ook in wat
we sinds Corona essentiële beroepen zijn gaan noemen. Bij elke nieuwe kans die
zich voordoet, ontstaat, mits succesvol, een behoefte die energie, materiaal en
arbeid vraagt. Hierdoor ontstaat een omgekeerde piramide, met de essentiële
(vaak laagbetaalde!) arbeid onderaan (laagst gewaardeerd/minst wenselijk),
totdat het hele systeem instort. Inner Development Goal 5 (Acteren/aansturen op
verandering) zegt: "moed en optimisme helpen ons echte keuzevrijheid te
verwerven, oude patronen te doorbreken, originele ideeën te genereren en
volhardend te handelen in onzekere tijden". Moed, creativiteit, optimisme
en doorzettingsvermogen zijn vereist. Alles is aanwezig: kennis, technologie en
het besef dat het anders moet. Nu ons gedrag. Waar wachten we nog op?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten