Stilletjes afhaken en Inner Development

In een prachtig artikel in de Correspondent van 13 februari jongstleden, “Waarom fulltime werken de economie niet kan redden”, betoogt Lynn Berger dat er niet alleen meer betaald werk nodig is, maar ook meer onbetaald werk, reproductieve arbeid genoemd. Om betaald werk te kunnen doen, is het noodzakelijk dat mensen hun leven thuis op orde hebben, zorgen voor elkaar en de gemeenschap (familie, buren, etc.), hun huis en tuin onderhouden, boodschappen doen, nageslacht verwekken, opvoeden en een stabiele start geven, enzovoort, enzovoort. Talloze andere zaken zijn ook nodig om in zowel betaalde als onbetaalde arbeid gezond te blijven: gezonde voeding, beweging (sport en andere recreatie), ontspanning, liefhebberijen en slaap.

Voor mij toch een eye-opener. Al die zaken buiten de betaalde arbeid noemde ik altijd leven, tegenover werken. Zeker sinds de industriële revolutie, wil men dat we dat zo zien, zo wordt in met name de feministische studies wel beweerd. Betaald werk wordt door 70% van de vrouwen part-time (80% of minder) gedaan, tegenover 20% van de mannen. Daarentegen doen vrouwen veel meer aan reproductieve arbeid (als je dan slapen, drinken en voor de buis hangen toch maar even niet meerekent). Industrie is ondertussen grotendeels geautomatiseerd. Betaald werk vindt vooral plaats in “kantoorarbeid” (waar ik ICT/digitaliseren, consultancy, onderzoek en clean Tech ook onder reken). Naast de "handen" (aan het bed) heeft ook de zorg intussen een omvangrijk "kantoorwaterhoofd" (ICT-ers, controllers, kwaliteitsmedewerkers, etc.).

Laatst moest thuis een enkelglas ruitje worden vervangen, 30 bij 40 cm. Via een ingewikkeld digitaal onlinesysteem moest ik invullen: wat, waar, hoe, waarom, verzekering, etc. Via mijn email volgt een afspraak, dagen later. Als uiteindelijk de monteur komt inmeten, is hij 2 minuten later klaar. Ik heb hem dan al een kop koffie aangeboden. Hij zet de gegevens in het digitale systeem. Volledig automatisch zal een nieuwe afspraak volgen voor het plaatsen. Door hem! Wat teleurgesteld vraag ik of dat niet nu kan. Kan, dat zeker, hij zou binnen 5 minuten klaar zijn, maar aangezien er meestal met dubbelglas gewerkt wordt, dat in de fabriek op maat gemaakt moet worden, zijn inmeten en plaatsen strikt gescheiden. Hij mag geen uitzondering maken. Hij haat het systeem, er is niets meer aan, verzucht hij, maar ja, wat dan? Een week later komt de man met zijn grote bestelbus opnieuw, weer een half uur heen en een half uur terug rijden. Ik geef hem weer een kop koffie, ik ben die dag thuis gaan werken.

Hier gebeurt dus iets interessants, mijn onbetaald werk – zorgen dat ons huis op orde blijft, zodat we zorgeloos ons betaalde werk kunnen doen – geschiedt tijdens mijn betaalde werk. Met mijn begrip en zorg voor de monteur (mijn onbetaald werk), blijft een belachelijk slecht werkend digitaal systeem in stand. Help! We hebben met elkaar een monster gecreëerd en met onze menselijkheid houden we het in stand!

Je leest veel over Quiet quitting (Stilletjes afhaken), mensen die hun 9 tot 5 (kantoor)baan zo minimaal mogelijk uitvoeren. Het staat ook zo ver af van hun “purpose”. Sinds Corona mogen mensen vaak thuiswerken, en gek genoeg lukt dat ze daar vaak in eenzaamheid met (aanzienlijk) minder uren dan voorheen met z’n allen op kantoor. Maar thuis ligt er altijd reproductieve arbeid klaar, soms al jaren verslonsd, omdat we allemaal tweeverdieners zijn geworden. Kinderopvang en zelfs de hond uitlaten outsourcen we naar opa’s en oma’s (of MKB-ers of ZZP-ers). Onze instapklare huizen zijn onderhoudsvrij, de tuintjes gevuld met tegels, opdat er geen werk aan gedaan hoeft te worden. 

Als je stelt dat betaalde arbeid slechts mogelijk is, als ook het onbetaalde werk goed op orde is, dan is de roep naar meer betaald gaan werken – fulltime – erg weinig duurzaam, zeker tegen de achtergrond van een planeet waar juist betaald werk onze voetafdruk gevaarlijk groot maakt. Stilletjes afhaken is wellicht gezond, minder werken (Degrowth) maakt meer impact dan in de mallemolen bijdragen aan nog meer productie, materiaal en energieverslinding. Wellicht is dit het moment om onze “reproductieve” arbeid serieus te nemen, uit te bouwen. Kanteling naar een volhoudbare planeet moet van onderaf geschieden, vanuit onze eigen Inner Development Goals! Zo is iets beangstigend, stilletjes afhaken, wellicht een signaal van iets heel moois!

En, eh, een gebroken ruitje maak ik voortaan zelf wel, scheelt 2 uur rijden en een hoop frustratie, en de reproductieve werktijd was ik anders ook kwijt, aan koffiedrinken met een gefrustreerde monteur!