Uit de fuik zwemmen, het kan!

Toen, langgeleden, de zondvloed dreigde, zocht Noach zijn heil in technologie: een gigantische ark. In de bouw van een groot schip, of, meer hedendaags geïnterpreteerd, in het aanleggen van een genetische databank. Welk landdier aan Noach’s aandacht ontsnapte en niet langdurig het hoofd boven water kon houden, was de klos. Vanuit onder meer Hollywood verschijnen er aan de lopende band films over een nu dreigende Apocalyps, waarin opnieuw steevast technologie wordt aangewend om daaraan te ontsnappen, bijvoorbeeld door de ruimte in te gaan. Mondjesmaat daarentegen, komt in meestal veel kleinschaliger geproduceerde post-Apocalyps films het besef naar voren, dat juist technologie de oorzaak is van de polycrises, ofwel de niet-volhoudbaarheid van het menselijk bestaan zoals we dat zijn gaan leiden. Net als de kunst, zit dit besef alsmede de acties die daaruit voortkomen, sterk in de hoek van het alternatieve. Neem Extinction Rebellion (XR), dat nu strijd tegen fossiele brandstoffen. Het wekt veel weerstand op, er is weinig aandacht vanuit de media voor de achterliggende ideeën, en justitie treedt er hard tegen op. Als XR niet tegen een dominante technologiesector had geprotesteerd, maar voor een nieuwe technologie, bijvoorbeeld elektrificatie van het wagenpark en de (nu nog fossiele) industrie, dan zou er ongetwijfeld veel positiever op worden gereageerd. De kern van dit probleem ligt in onze menselijke psychologie! En het goede nieuws is, dat er ook een oplossing is, waar onder meer de Inner Development Goals (en Ubuntu en vele andere initiatieven) van getuigen. Hoe zit dat?

Ieder mens is goed in sommige aspecten, gemiddeld in andere, en in nog weer andere aspecten (soms uiterst) beperkt. Talenten en beperkingen. Niemand is volmaakt. Ook niemand is compleet, op z’n best kunnen we compleet authentiek worden. Dan zijn we wat ik vorige week wezenlijk noemde. Al vanaf dat de mensheid ontstond, zijn we aangewezen op door onszelf gemaakte aanpassingen - technologie - zoals het vuur, vachten, hutten en om onderling te communiceren, taal, Daarmee trotseren we kou en kunnen we overleven tussen gevaren (zoals predatoren). Vertrouwen op elkaar is daarmee altijd technisch bemiddeld geweest, via (1) taal (en later logica, wiskunde en code), (2) hefbomen (schrapers, speren, hamers, wielen en katrollen) en (3) vuur (en andere gecontroleerde energiebronnen, zoals waterkracht, en later stoomkracht, magnetisme, elektriciteit en kernenergie). Onze vindingrijkheid is onderdeel geworden van onze bio-psychologische opmaak. Juist in tijden van gevaar, doen we 2 dingen: samenwerken, en nieuwe oplossingen zoeken (technologische innovatie). Dus nu er op zoveel vlakken zaken fout lopen, zijn we drukker dan ooit met het versnellen van innovatie in elke denkbare richting, maar hebben we gelukkig steeds vaker het inzicht, dat juist dit het probleem is. Hoe kunnen we dit weten?

Simpel, alle technologische innovaties bij elkaar leveren precies de onvolhoudbare toestand in de wereld op, die we nu hebben. Daarbij weten we zeker dat de wereld er morgen nog (iets) slechter voorstaat dan vandaag (weer een aantal hectare woestijn erbij en bos eraf, etc.). Dus wat ons helpt onder eenvoudige omstandigheden (onze onvolmaakte aanpassing aan de ecologische omstandigheden door innovatieve verbeteren), is in de complexe systeemwereld die is ontstaan door almaar door te innoveren, juist enorm contraeffectief gebleken. Dodelijk zelfs. Waarom springen wij niet net als kikkers uit de pot als die aan de kook wordt gebracht? We zijn in een fuik gezwommen, en zwemmen steeds harder door, waarmee we steeds dieper in de problemen komen. 

                                                            figuur 1: technologietoepassing ver voorbij optimum

Zoals de weg in de fuik van origine psychologisch is – inventiviteit (intelligentie, creativiteit, sociale en spirituele intelligentie), waarmee we gemeenschappelijk continu aangepast te blijven aan veranderende ecologische omstandigheden – is de weg uit de fuik eveneens psychologisch van aard (zie figuur 1). Stop met technologisch versnellen, vertraag en verbind. Laat toe dat niemand perfect is. Besef dat nastreven van perfectie buiten onze eigen gerichtheid op elkaar een dodelijk bedreiging is gaan vormen voor de planeet. Iedereen mag zijn wie die is, en samen kunnen we verder, met deze planeet, zonder Apocalyps. Ons geloof in technologie kunnen we duurzaam transformeren in een geloof in elkaar, en dat begint met een geloof in onszelf. Zijn, cognitieve vaardigheid, je verhouden tot de anderen en de wereld, samenwerken en uiteindelijk de verandering zijn, de IDG’s wijzen de weg!