De Holocaust begon niet met gaskamers, maar met woorden, las ik op de nieuwssite. Hel, haat, maar ook hemel en liefde, alles begint met woorden. Het woord is dé menselijke superkracht, het bindmiddel in menselijke netwerken. Van oudsher verbinden mensen zich met elkaar in gemeenschappen, in netwerken. Daarbij zijn twee zaken van belang: fysieke begrenzingen en gemeenschappelijke verhalen. Verhalen (informatie) zijn de lijm tussen de cellen in het netwerk. Ze geven duiding aan wie we zijn, wat we waarom nastreven, wat we doen en hoe we de gemeenschappelijke ruimtes met elkaar delen. Met onze primaten breinen zijn we heel goed in staat om al informatie delend met elkaar samen te werken. Kortom, de verhalen/informatie die we delen, zijn de lijm waarmee we met elkaar verbinden. We hebben natuurlijk altijd beperkte informatie tot onze beschikking, en dat geeft dynamiek onze communicatie: denken, analyseren, roddelen, etc. Roddelen, bijvoorbeeld, doen we graag en veel, en dat houdt de verbindingen bij veranderende fysieke omstandigheden flexibel. Er zijn antropologen die stellen dat juist ons unieke vermogen tot roddelen ons tot een intellectueel hoog ontwikkelde soort heeft gemaakt. Ook in het tijdperk van informatietechnologie, zijn het nog steeds de collectieve verhalen (waaronder roddels en conspiracy theories) die ons aanzetten tot verbinden (en verbreken).
De fysieke grenzen aan gemeenschappen, gezin, wijk, dorp, vereniging, zijn altijd heel bepalend geweest in wie met wie zal verbinden. Door massamobilisering, met als gevolg verdere globalisering en daarna ook digitalisering met als gevolg het ontstaan van virtuele gemeenschappen, is dit aspect – het fysieke – volstrekt veranderd. Veel mensen zijn meer verbonden in sociale netwerken dan in hun steeds grootschaliger wordende fysieke leefomgeving. De systeemwereld die is ontstaan, werkt echter ook sterk in op het wellicht meest onderscheidend menselijke aspect, het verhalende. We worden gebombardeerd met informatie, en juist in een sociale media omgeving, worden we op grond van onze continu gesurveilleerde aandacht in informatie bubbels geplaatst en van daaruit gebombardeerd met informatie content die onze aandacht gevangen houdt. Dat lost als het ware het cement waarmee we fysiek onderdeel zijn van onze gemeenschappen op.
In de openingssong van Whirling Dust, The Sea, staat de zee voor de massa, die niet meer door de gemeenschappelijke verhalen, maar door de systeemorde in alle mogelijke richtingen kan worden gedirigeerd. In 1982 was dat doordat ik door de bril van George Orwell's 1984 naar de opkomende systeemorde en globalisering keek. Nu, op Whirling Dust '24 heb ik mijn zoon Thorvald gevraagd een tekst te schrijven en te rappen, die de invloed van Big Tech op het ontstaan van virtuele “zeeën” beschrijft.
Het belangrijkste aspect is dat ook de politieke leiders geen goede verhalen meer hebben. Neem generatieve AI. Voor het eerst in de geschiedenis heeft de mens niet een gereedschap gecreëerd, maar een ding dat “agency” (wilsbekwaamheid) heeft. Niemand weet waarom we dit nodig hebben. De crises waarin de mensheid en de planeet verkeren, zijn duidelijk: gevaarlijke afname van biodiversiteit, vervuiling, klimaatverandering, etc. Maar het enige perspectief dat geboden wordt, is dat we Musk, Trump en Zuckenberg niet het alleenrecht moeten geven op de razendsnelle ontwikkelingen van Big Tech, we moeten meedoen. De afgelopen week hoorden we de Britse prime minister Keir Starmer de noodzaak van AI ontwikkeling op Britse bodem benadrukken, hij sprak van “the global race of our life”. Er moeten Britse “breakthroughs” komen, die geëxporteerd worden. Zo niet, wordt de UK een AI-taker in plaats van een AI-maker. Ursula von der Leyen zei iets soortgelijks: “AI can boost our activities to unprecendented speed”. Maar een race met welk doel? Welk verhaal? Een wapenwedloop? Ook zij spreekt van de “global race” die begonnen is: “our future competiveness depends on AI adoption in our daily business”. Europa moet deze “game” omarmen, en laten zien hoe we op verantwoorde wijze AI in al onze dagelijkse bezigheden integreren, aldus von der Leyen. Sneller adopteren. Ook Biden zei in zijn laatste weken dat AI in America een trouwe bondgenoot heeft: Amerika leidt de weg. Niet een race voor welvaart, maar voor macht.
Voor mij in 1982 was deze race al onbegrijpelijk. Nu zo zichtbaar is hoe we onze menselijke “autonomie” in gevaar brengen, door een paar rijke puberale "volwassenen" machines te laten ontwikkelen met agency, is het nog onbegrijpelijker dat onze wijze bestuurders niet anders kunnen dan oproepen tot een ratrace!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten