Humor?!

Het zal ongetwijfeld aan mij liggen, maar ik ben het spoor met betrekking tot het beleid van onze politiek ten aanzien van Corona kwijt. Het gaat niet goed met de cijfers, ondertussen is duidelijk dat Covid-19 voor een aanzienlijk percentage van de bevolking – niet alleen de ouderen – een heel vervelende ziekte is of kan worden, maar toch komen we met versoepelingen! Zo mogen, uit de losse pols, de winkels weer open voor 2 klanten per verdieping die minimaal 4 uur van te voren telefonisch een afspraak maken. Er mogen dan maximaal 6 keer afspraken per uur naar binnen, dus iedere 2 klanten hebben 10 minuten. Een heel gedoe bv voor bedrijven met 1400m2 oppervlakte zonder verdiepingen ...

Even duurde het voordat het kwartje bij me viel: het was een grapje! Of toch niet? Zonder er ook maar een woord aan te wijden, hebben mijn lief en ik direct na de persconferentie een Britse comedy opgezet, met heerlijk absurde Britse humor. En het sloot naadloos op de persconferentie aan. Goh, grapte ik naar mijn lief, zouden ze overwogen hebben om de aanvraag voor een winkelbezoek per telegram te laten doen? Of alleen bezoek met een postkoets? Of in plaats van 4 uur van te voren 3 uur en 33 minuten, maar dan wel bewijsbaar precies?

Echt, ik snap dat het te vroeg is om risico’s te lopen, en ik zie dat het vaccineren in Nederland om wat voor redenen dan ook moeilijk gaat. Dat is voor mij dan weer moeilijk uit te leggen aan mijn buitenlandse collega’s, waar ik wekelijks mee samenwerk. We zijn nu bijna 2 maanden los en hebben al een miljoen mensen voor de eerste keer gevaccineerd, zeg ik dan optimistisch, en stiekem zie ik dan mijn beleefde collega’s aan de andere kant van de Teams meeting onder meer in China hun tanden op elkaar klemmen. Zo zijn we in Nederland van Intelligente lockdown naar zakjes met lucht gegaan, binnen een jaar, binnenkort waarschijnlijk met het logo van de politieke partij erop in verband met de verkiezingen. Maar ik heb te doen met al die ondernemers die op deze manier aan het lijntje gehouden worden en ik hoop niet dat zij hiermee op een politiek slinkse manier hun financiële compensatie zien opdrogen. Humor kan intelligent zijn, maar soms ook misplaatst!

De rijkdom van de meent!

Mijn lief heeft tabletjes gekocht om op te kauwen om daarna je tanden te poetsen. Op deze manier hoef je niet elke keer nieuwe tubes tandpasta te kopen en zo dragen we bij aan duurzamere wereld. Ook alle plastic zeep en shampooflessen zijn uit huis verdwenen, en overal liggen stukken zeep. Natuurlijk weet ik ook dat het echt anders moet, dat we als mensheid op de verkeerde weg zijn … al zo’n 10.000 jaar! Maar ik moet toegeven dat we met de hedendaagse schaalvergroting wel in een stroomversnelling zijn gekomen. De paradox is dat we door technologie in de problemen zitten, maar dat we ook technologie nodig hebben om er uit te komen …

Uit hedendaags antropologisch onderzoek blijkt, dat oorlog voeren, waarbij stammen of volkeren tegen elkaar op stonden pas zo’n 10.000 jaar geleden begonnen zijn, gelijktijdig met de overgang van jagers-verzamelaars naar landbouwer. Eigen grond en bezit ontstond en moest verdedigd worden. Ruilhandel, economie en conflictbemiddeling ontstonden. De pas toen ontstane economische motor zette de mensheid aan tot het ontwikkelen van nieuwe technologieën. De schaal waarop we leefden, nam toe. Weer een paradox, we bleven op 1 plek maar handelden en bewogen ons (politiek, economisch en later ook sociaal) over een steeds groter gebied. Waar onze voorouders als jagers-verzamelaars veel bewogen en verplaatsten, zijn wij ons meer en meer op één plaats gaan vestigen, en op dit moment met monoculturen en genetische technologieën uiteindelijk vaak slechts één gemanipuleerd gewas gaan verbouwen, of één gemanipuleerde koe of kip gaan opfokken, in een miljoen keer duizendvoud. Of 1 industrieel product. Ik vraag me af of mijn wereld nu ik al mijn werk vanuit huis doe, voor 2 beeldschermen, op mijn thuiskantoor 3 meter van mijn bed verwijderd, dankzij onze nog steeds voortschrijdende techniek, niet ook gevangen zit in een technologische monocultuur. Ontsnappen? Ja, via een technologisch venster op de wereld, het world-wide-web, of virtueel, of gewoon in HBO/Netflix series. Ontsnappen aan opnieuw een vorm van “massaproductie”. Heb ik niet ook mijn denkvermogen laten “standaardiseren” door scholing, onderwijs en mainstream media? Ik vergader bijna dagelijks per Teams met collega’s over de hele wereld, en lijk daarmee steeds meer op de gestandaardiseerde wereldburger. Word ik door een kwade genius gemanipuleerd?

Beslist niet! Dat sommige mensen dat denken, vind ik begrijpelijk, maar het hele patroon is absoluut niet bedacht, of bewust gemanipuleerd. Net zoals een waterkolk, ontstaat het patroon onder bepaalde omstandigheden. We doen allemaal mee, we zijn allemaal onderdeeltjes van het dynamisch proces, maar praktisch niemand denkt na het wakker worden: “Mooi, vandaag gaan we de planeet en daarmee de hele mensheid weer een stukje dichter naar de rand van de afgrond duwen, we gaan weer massa's geproduceerde troep aan de andere kant van de wereld bestellen en ons creatief denkvermogen laten inperken door samen met een paar miljard soortgenoten hetzelfde te ambiëren”.  Toch?

De door mensen geproduceerde massa – staal, plastics, asfalt etc. – is sinds 2017 zwaarder dan alle organische massa (planten, dieren, microben, etc.) samen, terwijl dat in 1900 nog “slechts” 3 procent was (Elhacham et al., 2020). Over 20 jaar zal het gewicht nog een keer verdubbelen, als we in het huidige tempo doorgaan. Het plastic weegt momenteel al 2 keer zoveel als alle dieren op de planeet bij elkaar. Dit is een serieus probleem, en ik begrijp mijn vrouw dus wel met haar tandpastatabletjes en stukken zeep. Zij werkt bij een bouwbedrijf dat echt zonder afval met 100% hergebruik gebouwen kan produceren, en dat is fantastisch! Ook technologie! Maar zij weet dat de oplossingen niet uitsluitend uit de technologische laboratoria zullen komen, maar vooral zullen moeten komen vanuit ons gedrag.

In de Wired (14 februari 2021) lees ik “Communicating has never been easier, but there are still limits to the intimacy we can experience with conventional technology”. De oplossing: betere technologie! Maar, denk ik dan in lijn van mijn lief, als we fysiek meer op elkaar gericht raken, dan komt de rest vanzelf! Wij laten ons bewegen, over duizenden kilometers en een heel spectrum aan (Netflix en Hollywood) emoties, maar als we bewegen weer simpelweg zouden integreren in ons fysiek bestaan, zoals onze voorouders dat deden als jager-verzamelaars, dan hadden we minder smart-houses en afstandsbedieningen aan de ene kant nodig, om aan de andere kant ons overgewicht in de sportschool kwijt te raken, onder nauwe registratie van onze smart watch. Terug naar de rijkdom van de Meent. Maar eh … die tabletjes vind ik minder prettig, ik koop toch maar weer een tube! 

Elhacham, E., Ben-Uri, L., Grozovski, J., Bar-On, Y. M., & Milo, R. (2020). Global human-made mass exceeds all living biomass. Nature, 588(7838), 442-444.

Gedachte-experiment: Artificieel intelligentie tijdreizen!

Afgelopen week las ik in de krant dat de vaccinatie in Nederland trager liep dan zou hoeven, doordat mensen in grote getalen een selfie willen nemen op het moment dat ze gevaccineerd worden om op de sociale media te posten! Het hier en nu ruilen ze dus om voor een versie van zichzelf in een virtuele wereld, werkelijkheid voor schijn, voor levende technologie. Levende technologie is niet gelijk aan technologisch leven. Immers, als we onze identiteit steeds meer ontlenen aan wat we delen op het internet – je bent wat je deelt – en het platform houdt er mee op, of trekt de stekker eruit, of beslist dat we misdunkers zijn (1984) met desinformatie, ontneemt dat met één druk op de knop dat deel van ons leven. Technologie is het zelfstandig naamwoord, levende (wij dus) is slechts een bijvoeglijk naamwoord. Het meest onderscheidende van ons leven - onze identiteit (wie we zijn) – plaatsen we in goed vertrouwen in handen van producenten van onze levende technologie.

Een ander bericht in de krant ging over een onopgeloste moord, die nu door nieuwe en verbeterde technieken alsnog opgelost kon worden. Onderdeel daarvan was dat met de verplaatsing van ons leven naar een online (internet) omgeving, we ook daar steeds beter traceerbaar zijn. Ook hier geldt dat we zijn wat we delen, of wat er van ons gedeeld wordt, waaronder werk, werkgevers, hobby’s en (zorg) consumptie. Zo deel ik bijvoorbeeld door mijn blogs mijn denken. Op grond van data-analyse en vervolgens generatie-algoritmes zou je (als je genoeg van mijn blogs zou analyseren) een blog kunnen genereren over een willekeurig onderwerp, waar ik feitelijk nog nooit over geschreven heb. Of, zoals ik in dezelfde krant las, is er een nieuw lied uitgebracht van de in de jaren 90 overleden Zuid-Koreaanse folk en rockzanger Kim Kwang-seok. Via het Singing Voice Synthesis AI systeem zijn meer dan 700 liedjes van hem geanalyseerd (timing, timbre, etc.) en vervolgens is een nieuw liedje gegenereerd, waarvan de familieleden van Kim zeggen dat het verbijsterend is, alsof Kim weer tot leven is gekomen (zelf zingt). Als we voldoende informatie van mensen hebben om te kunnen samplen, kunnen we ze op deze wijze in potentie eeuwig leven geven: zingend, denkend, redenerend, dansend, pratend en … op termijn zelfs voelend! Artificieel intelligentie tijdreizen!

Dan nu het gedachte-experiment. Stel dat we met dergelijke technologieën in de toekomst terug kunnen “reizen” in de tijd. Om te beginnen eerst een uur, via alle camerabeelden en sensorinformatie (waaronder warmtebeelden, ademhaling, CO2/O2 analyse, hartfunctie, etc.) en analyse van navigatie en (internet)gedrag om te kunnen zien wat iemand precies waar wanneer deed, dacht, of voelde. Met andere woorden, we bouwen op grond van het recent gekwantificeerde “zelf” een dubbel: van ieder mens de digital-twin. Die digital twins samen genereren dan de digitale samenleving, met alles wat we daarvan afweten toegevoegd. Dan zouden we bijvoorbeeld wanhoop of waanzin die heeft geleid tot een vreselijke daad, of geniale invallen die tot topprestaties hebben geleid ook op deze wijze kunnen benaderen. Op termijn kunnen we zo 10 jaar, of misschien zelfs 100 jaar terug in de tijd, om de doden van toen virtueel tot leven te wekken. De (recente) doden komen weer tot leven en de levenden krijgen een steeds perfecter gelijkendere digitale tweeling. Maar met die Digital Twins, die door het publiek zelf via smartwatches, smart cars, smart houses, smart city, IOT en social media grotendeels onbewust in handen van de BigTech werden gegeven, delen we ook ons fysieke bestaan. Ons leven is niet langer uniek, het is een copy én het origineel die elkaar wederzijds beïnvloeden en dus ook vormen.

Dan volgt nu de hamvraag van het experiment. Betekent het feit dat we mede gevormd zijn door onze digitale tweeling - ons gekwantificeerde zelf, ons abstracte bestaan gecreëerd door BigTech voor adverteerders, overheidsinstanties, enz. - ook dat een deel van onze individualiteit en uniciteit van ons wordt weggenomen? Een jeugdvriend stelde laatst spelenderwijs dat de CEO’s van BigTech  bedrijven ooit voor misdaden tegen de menselijkheid vervolgd zullen worden. Zou daarbij ook horen het ontnemen van leven, door het verwarren van Living Technology met Technological Life?

Topervaringen

Wat is het toch bijzonder, dat de mooiste herinneringen vaak momenten betreffen waarop alles anders liep dan je verwachtte. Die avond dat je zomaar bij je nieuwe huis tot na middernacht in de tuin zat te kletsen, of dat uitstapje waar je als de pest tegen op keek dat je met collega’s mee ging uit zeilen. Ik prijs mezelf gelukkig met een heel fijn leven, waarin ik alle dingen die ik prettig vind zo veel als maar mogelijk is op een tamelijk efficiënte wijze in mijn dagstructuur heb weten te plaatsen. Werk en privé, hobby's en met de kinderen bezig zijn lopen daarin continu door elkaar heen. Schijnbaar chaotisch, maar voor de mensen die me beter kennen is zichtbaar dat het met een haast ijzeren discipline en regelmaat geschiedt. Toen het boekje “Het Rosie Project” uitkwam over een autistische docent/professor in de neurowetenschap, kreeg ik dan ook van talloze collega’s, vrienden en familieleden te horen dat ik dat boek moest lezen, en dat het wel over mij moest gaan.  

 

Mijn leven is, zoals ik al schreef, in mijn ogen perfect: ik heb een geweldige vrouw (Victorine, zeg maar mijn Rosie), maar af en toe wordt zij gek van mijn rigide dag-, avond- en nachtstructuur. Ook zij weet dat de meest memorabele momenten in het leven spontaan zijn. Sterker nog, zij is de oorzaak van al die spontane momenten die mijn structuur telkens weer over hoop gooien en daar ben ik haar, zeg ik met enige tegenzin, indirect (abstract) dankbaar voor. Spontaan ben ik zeker, in mijn denken kan ik heel snel en wendbaar meegaan met anderen, of hele nieuwe richtingen op eigen houtje inslaan. In mijn denken ben ik vrij. Maar aan de informatie waar ik echt iets mee kan, moet ik noodzakelijkerwijs speciale (in de ogen van de buitenwereld hoge, of soms rare) eisen stellen. Zo kan ik met formele informatie (wiskundige stellingen, bijvoorbeeld) heel snel en handig manipuleren, maar met wat ik noem prietpraat in workshops gaat het makkelijk mis. Sommige Netflix/HBO series betoveren me volledig (Anne with an E, The Queen’s Gambit) en andere kan ik volstrekt niet volgen (Game of Thrones, the Umbrella Academy). En dan is er nog de neiging om voortdurend de comfortzone op te zoeken, en daarbij de onrust van de pleasure dome te vermijden.  

 

Nu met Corona kom ik de deur niet uit, net als vele anderen. Uitbreken uit de comfortzone is voor mijn neurodiverse brein altijd dichtbij geweest; een reis door de supermarkt voor de dagelijkse boodschappen is soms al een behoorlijke bezoeking. Maar nu ik zo veel in de comfort zone zit, mis ik de ongemakkelijkheden van het leven. Met mijn vrouw kijk ik dan expres naar series die ik niet trek, maar … ik val dan na maximaal 5 minuten in slaap. Bah, ik moet het wel toegeven, ik ben in deze Corona Lockdown verworden tot een oersaaie echtgenoot. Even stortte ik me op de wetenschappelijke ontwikkeling rond Corona, en het beleid, en had ik respect voor ons Kabinet en het RIVM. Nu denk ik – recalcitrant als ik kan zijn – dat denken kennelijk niet zo hun ding is, en heb ik ontdekt dat Maurice de Hond qua logische consistentie meer te bieden lijkt te hebben dan Jaap van Dissel. Maar de Hond is duidelijk ook een Jantje Extreem en ik heb wel alle vertrouwen in de goede bedoelingen van het OMT/gevallen kabinet/Rivm, die ik dan ook ondertussen al weken niet meer volg, om ergernis en opwinding te voorkomen (als je het serieus neemt, lijken ze niet volledig capabel). Ach, nogmaals, denken is niet zo hun ding… Mijn ding misschien wel, maar daar merk je niet zo veel van, ik zit comfortabel maar saai gevangen in mijn rigide structuur. Revolutie wil ik natuurlijk allerminst!  

 

Dan klinkt weer het refrein: de mooiste herinneringen blijven de momenten waarop alles anders liep! Mijn ouders waren jong in de oorlog, gevangen tussen verschrikking en toch ook jeugdig elan! De saamhorigheid en het er voor elkaar zijn, zelfs ondergedoken, hebben ze later in vele kleuren geschilderd. Revolutie-vrede, wel-niet, extreme bewegingen van de slinger van de tijd. Dus geen paniek, ook wij zullen later vol nostalgie terugkijken op deze periode als een hele unieke fase in ons bestaan. Maar of ik daarmee nu mijn lief tevreden kan stellen? Misschien toch maar een Tarzanpak bestellen op het internet! 

PS Mijn Rosie-project uit 1999-2000 heet Victorine: Wave