De rijkdom van de meent!

Mijn lief heeft tabletjes gekocht om op te kauwen om daarna je tanden te poetsen. Op deze manier hoef je niet elke keer nieuwe tubes tandpasta te kopen en zo dragen we bij aan duurzamere wereld. Ook alle plastic zeep en shampooflessen zijn uit huis verdwenen, en overal liggen stukken zeep. Natuurlijk weet ik ook dat het echt anders moet, dat we als mensheid op de verkeerde weg zijn … al zo’n 10.000 jaar! Maar ik moet toegeven dat we met de hedendaagse schaalvergroting wel in een stroomversnelling zijn gekomen. De paradox is dat we door technologie in de problemen zitten, maar dat we ook technologie nodig hebben om er uit te komen …

Uit hedendaags antropologisch onderzoek blijkt, dat oorlog voeren, waarbij stammen of volkeren tegen elkaar op stonden pas zo’n 10.000 jaar geleden begonnen zijn, gelijktijdig met de overgang van jagers-verzamelaars naar landbouwer. Eigen grond en bezit ontstond en moest verdedigd worden. Ruilhandel, economie en conflictbemiddeling ontstonden. De pas toen ontstane economische motor zette de mensheid aan tot het ontwikkelen van nieuwe technologieën. De schaal waarop we leefden, nam toe. Weer een paradox, we bleven op 1 plek maar handelden en bewogen ons (politiek, economisch en later ook sociaal) over een steeds groter gebied. Waar onze voorouders als jagers-verzamelaars veel bewogen en verplaatsten, zijn wij ons meer en meer op één plaats gaan vestigen, en op dit moment met monoculturen en genetische technologieën uiteindelijk vaak slechts één gemanipuleerd gewas gaan verbouwen, of één gemanipuleerde koe of kip gaan opfokken, in een miljoen keer duizendvoud. Of 1 industrieel product. Ik vraag me af of mijn wereld nu ik al mijn werk vanuit huis doe, voor 2 beeldschermen, op mijn thuiskantoor 3 meter van mijn bed verwijderd, dankzij onze nog steeds voortschrijdende techniek, niet ook gevangen zit in een technologische monocultuur. Ontsnappen? Ja, via een technologisch venster op de wereld, het world-wide-web, of virtueel, of gewoon in HBO/Netflix series. Ontsnappen aan opnieuw een vorm van “massaproductie”. Heb ik niet ook mijn denkvermogen laten “standaardiseren” door scholing, onderwijs en mainstream media? Ik vergader bijna dagelijks per Teams met collega’s over de hele wereld, en lijk daarmee steeds meer op de gestandaardiseerde wereldburger. Word ik door een kwade genius gemanipuleerd?

Beslist niet! Dat sommige mensen dat denken, vind ik begrijpelijk, maar het hele patroon is absoluut niet bedacht, of bewust gemanipuleerd. Net zoals een waterkolk, ontstaat het patroon onder bepaalde omstandigheden. We doen allemaal mee, we zijn allemaal onderdeeltjes van het dynamisch proces, maar praktisch niemand denkt na het wakker worden: “Mooi, vandaag gaan we de planeet en daarmee de hele mensheid weer een stukje dichter naar de rand van de afgrond duwen, we gaan weer massa's geproduceerde troep aan de andere kant van de wereld bestellen en ons creatief denkvermogen laten inperken door samen met een paar miljard soortgenoten hetzelfde te ambiëren”.  Toch?

De door mensen geproduceerde massa – staal, plastics, asfalt etc. – is sinds 2017 zwaarder dan alle organische massa (planten, dieren, microben, etc.) samen, terwijl dat in 1900 nog “slechts” 3 procent was (Elhacham et al., 2020). Over 20 jaar zal het gewicht nog een keer verdubbelen, als we in het huidige tempo doorgaan. Het plastic weegt momenteel al 2 keer zoveel als alle dieren op de planeet bij elkaar. Dit is een serieus probleem, en ik begrijp mijn vrouw dus wel met haar tandpastatabletjes en stukken zeep. Zij werkt bij een bouwbedrijf dat echt zonder afval met 100% hergebruik gebouwen kan produceren, en dat is fantastisch! Ook technologie! Maar zij weet dat de oplossingen niet uitsluitend uit de technologische laboratoria zullen komen, maar vooral zullen moeten komen vanuit ons gedrag.

In de Wired (14 februari 2021) lees ik “Communicating has never been easier, but there are still limits to the intimacy we can experience with conventional technology”. De oplossing: betere technologie! Maar, denk ik dan in lijn van mijn lief, als we fysiek meer op elkaar gericht raken, dan komt de rest vanzelf! Wij laten ons bewegen, over duizenden kilometers en een heel spectrum aan (Netflix en Hollywood) emoties, maar als we bewegen weer simpelweg zouden integreren in ons fysiek bestaan, zoals onze voorouders dat deden als jager-verzamelaars, dan hadden we minder smart-houses en afstandsbedieningen aan de ene kant nodig, om aan de andere kant ons overgewicht in de sportschool kwijt te raken, onder nauwe registratie van onze smart watch. Terug naar de rijkdom van de Meent. Maar eh … die tabletjes vind ik minder prettig, ik koop toch maar weer een tube! 

Elhacham, E., Ben-Uri, L., Grozovski, J., Bar-On, Y. M., & Milo, R. (2020). Global human-made mass exceeds all living biomass. Nature, 588(7838), 442-444.