Detech technologie, wie doet er mee?

OK. Nu dan toch. Al maanden, wellicht jaren, vermijd ik deze blog. Waarom? Omdat het gaat vertellen dat ook alles waar ik me mee identificeer - mijn blogs, mijn muziek, mijn bijdragen op Spotify, YouTube en ook op LinkedIn – in een volhoudbare wereld niet meer kunnen bestaan. Geen AI, geen surveillance systemen, geen algoritmes, niet eens een internet, en waarschijnlijk hooguit analoge computers, of zeer eenvoudige lokale digitale systemen. Automobiliteit op de huidige schaal? No way!  Nagenoeg geen automobiliteit, en het spoor letterlijk en figuurlijk alleen op hoofdlijnen. De banen die we nu kennen? De meeste zijn niet volhoudbaar! Hoe ziet die wereld er dan uit?

Ik weet het niet. Wat ik wel weet, is dat we keuzes zullen moeten gaan maken. Wat kunnen we in stand houden, en wat niet? Bovenal zullen we de olifant in de kamer – technologie, die geleidelijk is overgegaan in technocratie (een bestuursmodel dat ons dagelijkse handel en wandel bepaalt zonder dat er ooit bewust/politiek voor is gekozen) – niet langer kunnen ontzien. Dat doen we namelijk grootscheeps en ondertussen wereldwijd. Wie kent bijvoorbeeld de Jevons Paradox, al uit 1865? Of het postulaat van Khazzoom–Brookes? Het rebound effect dan misschien? Allemaal observaties die aantoonden dat technologisch efficiëntere toepassingen onherroepelijk leiden tot een toename in het gebruik van de bronnen en daarmee tot een afname van ecologie en ecologische diversiteit. Technologie en volhoudbaarheid staan, met andere woorden, in paradoxale verhouding tot elkaar (Jason sprak van een oxymoron, dus twee termen die elkaar uitsluiten, zoals een ongekroonde koning, of de chaos die regeert). Ongebreidelde technologische groei, in alle denkbare richtingen (vaak ge-greenwasht onder de noemer noodzakelijke innovatie), is niet volhoudbaar.

Nogmaals, ik weet niet hoe een volhoudbare wereld er wel uit ziet. Wel weet ik dat we om die te bereiken, allemaal nodig zijn. Onze jongeren, studenten, kunstenaars, schrijvers, analisten, onze allerbeste denkers, filosofen, wiskundigen, psychologen en ingenieurs, voedseldeskundigen en marketeers. Om minder afhankelijk te worden van technologie – to DeTech our future – moeten we een nieuw zeer multidisciplinair vakgebied opzetten: Detech Technology. Al gaande zullen we ontdekken dat we vooral elkaar en de opnieuw opbloeiende natuur/ecologie nodig hebben. We zullen ontdekken dat we in veel illusies zijn gaan geloven.

Economen zullen ontdekken dat niet een (neo) liberaal economisch systeem de ondergang van de ecologie veroorzaakte, maar dat de (liberale) economie een gevolg is van de wijze waarin technologie ongeremd in alle richtingen zich is gaan ontwikkelen. Technologieën werden min of meer autonome complexe systemen, die om te kunnen voortbestaan alle bronnen (ecologische materialen, energie, menselijke denk- en arbeidskracht) opeisen in hun nog steeds toenemende omvang; een exponentiele groei in alle richtingen. Sommige mensen worden hier rijk van (vaak toeval, de juiste persoon, op de juiste plek op de juiste tijd, zie deze blog). Zij worden door betekeniseconomen gezien als de veroorzakers van de huidige polycrises, de kapitalisten, de (neo) liberalen. Anderen (de grote massagroepen) zien ze als de tot consumeren veroordeelden,  onverschillig en/of ongelukkig. En hoe ongelukkiger, hoe groter de behoefte aan consumeren, met als gevolg hoe rijker de rijken. Deze economen zullen zien dat dit alles een gevolg is van ongebreidelde technocratie, die de democratie is gaan vervangen, omdat ze zich steeds minder liet inperken door landsgrenzen. Het is dus niet een gevolg van een kapitalistisch model; hoewel ze terecht wijzen op het bestaan daarvan, is kapitalisme of (neo) liberalisme een artefact (epi-fenomeen). Al mijn schrijfsels, zelfs dit, net als die van de “betekeniseconomen”, zijn evenzeer constituenten van dat artefact, als de illusie van oneindige groei uit eindige middelen dat zelf is.

Complexe systeem theoretici weten het al een tijdje, maar houden zich gedeisd, bang voor het verlies van krachtige computers, waar je zo heerlijk mee kan spelen. Roepen dat het anders moet, dat we aan een systeemverandering toe zijn, het is een nieuw tijdverdrijf geworden, bezig zijn met het rechtzetten van de stoelen op de Titanic. Maar ergens moeten we beginnen. David, die de reus Goliath uitdaagt. Alleen kunnen we het niet, alleen durven we het niet, wie zou er een reus uitdagen? Met elkaar kunnen we het, en net als bij de afbraak van een huis, kan je aanvankelijk prima met de trap bovenkomen, om daar te beginnen met strippen en sorteren voor hergebruik. DeTech technology. Wie doet er mee?