Wijsheid van de menigte!

In mijn blog heb ik de afgelopen jaren diverse keren betoogd dat technologie een groot aandeel heeft in de polycrises waarin we terechtgekomen zijn, met telkens de opmerking daaraan toegevoegd dat we als mens niet compleet zonder technologie zouden kunnen. Met name de ongebreidelde technologieontwikkeling in elke denkbare richting, die algemeen geframed wordt als “vooruitgang”, doet ons de das om. Echter, technologie kan telkens zo wijdverbreid raken, omdat ze onderdeel is van een breed geaccepteerd systeem van afspraken, dat we economie noemen. Daarbij is, zo heb ik eveneens meerdere keren betoogd, het van ondergeschikt belang of je in vrije handel, neoliberalisme, kapitalisme of communisme gelooft. Technologie en economie zijn wereldwijd twee kanten van dezelfde medaille geworden. Betekeniseconomie draag ik een warm hart toe. Hierbij spreken we over waarden in plaats van opbrengsten, en waarden dan ecologisch gedefinieerd in plaats van zuiver in termen van (economische) welvaart. Belangrijk is te onderkennen dat de ontwrichting van de natuur en de planeet gevolg is van ons handelen, en dat handelen is door talloze technologieën letterlijk “dodelijk efficiënt” geworden, met alle ontluisterende gevolgen van dien: Polycrises! Hier ligt een paradox aan ten grondslag: efficiëntie – praktisch altijd het resultaat van innovatie – leidt tot steeds grotere problemen. Als voorbeeld werkte ik een paar maanden geleden volledig groene (volhoudbare) energie uit. Hoewel we aan fossiele brandstof via klimaatverandering bijna ten onder gaan, zal groene (en gratis!) energie onze energie verslaving nog verder voeden, met als gevolg nog meer wegen (mensgemaakt materiaal ten koste van organisch materiaal, dwars door natuur/ecologie), en zullen we nog minder aan onze fysieke regiogrenzen gebonden zijn.

De uitweg uit zowel deze paradox, als uit de polycrises, is gedragsverandering, en dat begint met te komen tot een nieuwe bewustzijnsstaat. Ten grondslag aan ons handelen, ook technologieontwikkeling, gewenning en verslaving, liggen onze biologische en psychologische behoeften, onze driften en emoties, onze verbondenheid, gemeenschapszin, vriendschappen en vijandigheden, onze wensen en verlangens en onze gezondheid en welbevinden. Van deze zaken dreigen we vervreemd te raken; door de wijze waarop we er maatschappelijk/technologisch bemiddeld mee omgaan, worden ze eenzijdig gestimuleerd of juist verdoofd. 

Ons welzijn, of nog preciezer, ons Zijn is de eerste factor waar we ons op kunnen richten om balans te herstellen. Zo veel als mogelijk in menselijke verbondenheid, en als het kan liever met minder technologie dan met meer. Degrowth (of post growth) en Detech (of post tech). De Inner Development Goals beweging is één van de bewegingen die wijst op uitweg uit de crises door te werken aan onze eigen ontwikkeling.

Afgelopen jaren en zeker de afgelopen zomervakantie is mij langzaam duidelijk geworden, dat een disbalans tussen het masculiene (mannelijke) en het feminiene (vrouwelijke) ten grondslag ligt aan de wurggreep die technologie/economie op onze globale wereld heeft. Dit gaat verder dan man of vrouw zijn, in die zin dat bijvoorbeeld “vrouwelijk” leiderschap vaak in grote mate nog steeds “mannelijk” leiderschap is, maar dan uitgevoerd door iemand van het vrouwelijk geslacht. Masculiene krachten zijn gericht op controle, beheersing, macht, onderwerping, groei, daadkracht, logica en analytische kennis, een lineaire denk- en werkwijze, risico durven nemen, individualisme en autonomie. Feminiene krachten zoals luisteren, verbinden, vertragen/de tijd nemen, intuïtieve wijsheid/spiritualiteit, circulair denken en werken, dienend zijn aan het geheel zijn daarentegen veel minder vanzelfsprekend geworden in onze 24/7 realiteit. Nu geloof ik niet dat ook maar één mens volledig feminien, of juist masculien is. Bovendien geloof ik niet dat geslacht volledig het één noch het ander determineert. Anders gezegd, sommige mannen zijn meer feminien dan de gemiddelde vrouw, sommige vrouwen meer masculien dan de gemiddelde man. Neurobiologisch hersenonderzoek bevestigt overigens dat er een geleidelijke schaal bestaat van typisch vrouwelijke naar typisch mannelijke hersenen, en dat legio vrouwen meer dan gemiddeld mannelijke hersenen hebben en legio mannen meer dan gemiddeld vrouwelijke hersenen.

Hoewel dus niemand volledig het een of het ander is, en zelfs niet dat per definitie een man meer masculien is dan een vrouw, laten de polariteiten zien dat in onze globale economische/technologische wereld we veel meer aan staan de kant van de masculiene pool dan aan de kant van de feminiene pool. Juist door bewust meer richting feminien te gaan, kan de balans met de natuur en elkaar worden hersteld. Zich niet langer willen identificeren met de dominante (masculiene) van origine westerse koloniserende houding ten opzichte van de natuur en de maatschappelijke rolpatronen wellicht begrepen worden als een correctie op ons collectieve schuld aan de polycrises. LHBTQIA+ als signaal van broodnodige balansherstel, wijsheid van de menigte!