Woodstock en het begin van alles

Deze vakantie begon voor mij met “Het begin van alles” (Graeber & Wengrow, 2021), over het ontstaan van menselijke samenlevingen en eindigde met de Netflix documentaire Trainwreck: Woodstock ’99. In de ’99 Woodstock versie vielen, net als in de beroemde peace and music versie van ’69 (500.000 bezoekers), 3 doden. Maar in plaats van “Peace en Love” overheersten in ’99 commerciële belangen, “Greed & Cashing in”, aldus de Chili Peppers' zanger Anthony Kiedis (2018). De 400.000 bezoekers ondergingen verzengende hitte (temperaturen van 38 graden zonder kans op schaduw op een grotendeels geasfalteerde voormalige legerbasis), exorbitante prijzen voor een flesje water, slechte beveiliging, veel te weinig en zeer smerig sanitair en buitengewoon agressieve muziek (bands als Korn, Limp Bizkit). Dit alles leidde tot woede en agressie. In de documentaire zegt een toenmalige stagiair dat hij de organisatoren vroeg of ze hadden geluisterd naar de muziek van bands als Insane Clown Posse, Korn en Limp Bizkit, omdat die heel wat agressiever en opruiender was dan de door hun in ’69 geboekte hippiemuziek. Hij vreesde dat die muziek een lont in een kruitvat zou worden met paar honderdduizend opgeruide testosteronbommen, zeker als die gefrustreerd zouden raken door slechte omstandigheden. Ze hadden niet naar de muziek geluisterd, maar rock and roll is rock and roll. De leiding overschatte daarmee hun eigen organisatorische kwaliteiten en controle (bestuur). Ontstonden (tijdelijke) samenlevingen bottom-up (co-creatie), of top-down (georganiseerd door een "elite")?

Hier komt het eerdergenoemde boek in beeld. Hoewel beide mogelijk is, stelt het boek dat ons beeld van de geschiedenis van de mensheid onjuist is. De eerste steden ontstonden bottom-up, egalitair, niet pas nadat we ons vestigden als landbouwers. In tegendeel, duizenden jaren lang leefden prehistorische mensen seizoengebonden, sommige seizoenen nomadisch als jagers/vissers/verzamelaars en gelijktijdig een ander seizoen in een (bottom-up) vestiging – stad - waar op de daken van de huizen vaak de vrouwen experimenteerden met tuintjes en zo al spelend/experimenterend tuinbouw en het domesticeren van gewassen (graan, tarwe, mais) en dieren (varkens) ontwikkelden. In de stad vonden de jongeren levenspartners, waarmee ze vervolgens in kleine familieclans nomadisch rondtrokken. De mannen ontleenden hun status aan het jagen op wilde zwijnen, en zagen er dan ook geen eer in om de door de vrouwen af en toe “gefokte” makke varkentjes te eten. Dit seizoengebonden bestaan duurde 5000 jaar (!): stadsbewoner (met experimentele “balkonlandbouw”) en tegelijkertijd rondtrekkende nomade.

Een aantal conclusies worden getrokken: de eerste steden zijn niet een gevolg van landbouw (juist andersom!), landbouw (en ook kunst, nijverheid/wetenschap, zoals keramiek etc.) heeft een vrouwelijke oorsprong (huiselijke/stedelijke), maatschappelijke orde is het gevolg van een keuze (nomadisch bestaan of grootschalige nijverheid inclusief landbouw/veeteelt). De schrijvers stellen dat we bij elk ontbijt nog dagelijks gebruik maken van minstens 7 vrouwelijke uitvindingen, elk minstens zo groot als de stoommachine. Ze laten zien dat samenlevingen in allerlei vormen hebben bestaan, en dat soms ook gekozen werd om niet langer als slaven van een systeem, of koning te leven, maar in vrijheid. Kortom, een boek van hoop!

Toch ervaren wij onze wereld niet als gevolg van een keuze. De “gedomesticeerde” man is tamme, hulpeloze varkentjes gaan eten, en landbouw, kunst en wetenschap gaan overheersen. Het kwijtraken van het evenwicht tussen het “mannelijke” en “vrouwelijke” is op veel schalen desastreus gebleken, ook bij Woodstock ’99. Woodstock ’69 was uniek, grotendeels een co-creatie (bottom-up) van organisatie, publiek en (ook veel vrouwelijke) artiesten: Peace, Love, verleiding, met een oorlog nog vers in herinnering. Het evenwicht tussen het mannelijke en het vrouwelijke was bij Woodstock ’99 zoek. Greed, winstbejag, zelfs bij de bands, die het publiek ophitsten en daarmee hun eigen grootheidswanen voedden. Vrouwen die zochten naar de ‘69 peace & love, konden wreed de testosteronstorm over zich heen krijgen. Het publiek kwam om te creëren: nadat de laatste band heeft gespeeld ontaardt alles in één grote, vernielzuchtige plundering en brandstichting: Rage Against the Machine.

Het vrouwelijke heeft nu nog minder ruimte dan toen, onze wereld staat in brand. Een vrouw als Sigrid Kaag  in de politiek wordt publiekelijk gemolesteerd, net als veel vrouwen op Woodstock ’99. Heksenjacht is ooit verboden, maar de balans is nog steeds scheef. Het Ontstaan van Alles geeft voorbeelden van samenlevingen die het is gelukt om te keren. Het evenwicht tussen man en vrouw, mens en natuur herstellen gaat ons lukken!

Graeber, David., & Wengrow, David. (2021). The dawn of everything: A new history of humanity. Penguin UK.

Kiedis, A. (2018). Scar tissue. Hachette UK.