Omzien!

Momenteel gaat het heel goed met onze jongste dochter. Negen jaar oud, heeft ze deze week haar tafeldiploma gehaald. Ik ben een trotse vader. Het is minder vanzelfsprekend dan het lijkt. Als mijn vrouw en ik niet een radicaal andere oplossing voor de buitenschoolse opvang hadden gevonden, zou deze blog anders zijn begonnen. Wat is het punt?

Eigenlijk moesten al onze kinderen zich inspannen om op de basisschool succesvol in de sociale interactie mee te komen. Dat geldt ook voor onze jongste, die 7 jaar jonger is dan de een na jongste. Wij hadden niet door dat het politieke landschap rond kinderopvang in die periode echt veranderd is. We kregen het met de oudere kinderen altijd voor elkaar om opa, oma of een buurvrouw bij ons thuis te laten oppassen. Maar later kwam de BSO en dat werd de standaard. Ontmoedigd door het feit dat iedere gastouder over diploma's (ook hiervoor bleek een keurmerk nodig te zijn) moest gaan beschikken, hebben in ieder geval onze eigen oppassers het opgegeven. Onze jongste kwam daarmee ook na en soms voor school in een sociale groep en die voor haar ingewikkelde sociale interactie werd haar te veel. Zij wist zich daar geen raad mee. Ze werd soms erg boos en dat was soms lastig, voor haarzelf, voor ons en voor de school.

Hoe goed de BSO ook was, toen we ons probleem "begrepen" (waarom onze oudere kinderen het prima deden terwijl wij toen evenveel werkten als nu), hebben we haar direct ingeschreven bij Toppas. Toppas is een studenteninitiatief. Studenten van de sociale opleidingen van de hogeschool en universiteit in Groningen halen ons kind bij school op en nemen haar mee naar ons eigen huis. Ze drinken thee met haar en laten met haar de hond uit in het Noorderplantsoen. Ze is door deze aanpak (maatwerk) helemaal tot rust gekomen.

Nog een initiatief dat de verschillendheid van mensen ziet, is Omzien - een sociale ondernemer - en een zusterorganisatie van het Loopbaanadviesbedrijf Staatvandienst. Omzien creëert wat ze noemt "trapveldjes" waar oplossingen worden gezocht voor problemen, zoals wij die hadden. Een plaats voor ideeën met sociale impact. Een voorbeeld van een trapveldje van Omzien is betaalde mantelzorg dat betaald werk oplevert voor mensen die nu ongewild aan de zijlijn staan. Mensen zijn verschillend, maar globale en algemene oplossingen zijn vaak voor mensen die net iets anders zijn onverschillig en absoluut niet toereikend. Ze zijn voor iedereen in het algemeen en niemand in het bijzonder.

Uit mijn vakgebied (Brain & Technology) weet ik dat toenemende informatisering en robotisering ook zal resulteren in een toenemende behoefte aan oplossingen op maat, voor specifieke situaties. Want robotisering is voor iedereen in het algemeen vaak goed toe te passen, maar daarmee tegelijk voor niemand in het bijzonder. Gemotiveerd door mijn ervaring met mijn dochter en Toppas ben ik daarom als lector Brain & Technology van Saxion met Omzien aan de slag gegaan, om te kijken hoe we nieuw werk kunnen creëren. Nieuw en net even minder standaard werk op "trapveldjes" dat wellicht juist door mensen kan worden vervult die nu langs de zijlijn staan. Vanuit het vakgebied Brain & Technology is het immers van belang ‘om te zien’ naar wat achterblijft, naar tekortkomingen voor het welzijn van mensen en met oplossingen bij te dragen aan verbetering.

Juist omdat de overheid enerzijds sterker dan ooit verlangt dat iedereen participeert in zowel de kenniseconomie als de zorg voor elkaar, hebben veel individuen en ouders (waaronder mijn vrouw en ik) veel ballen in de lucht te houden. Met het nieuwe werken kan ik gelukkig soms ook thuis werken, maar voor een ziekenverzorgende, basisschool leerkracht of politieman of -vrouw ligt dat anders. Terwijl ook aan hen dezelfde (mantel-) zorg en participatie-eisen worden gesteld. Dat juist in deze beroepen de druk vaak te hoog is (met ziekte, burn out etc als gevolg) verbaast me niets. De kosten van de participatiesamenleving zijn nu voor rekening van werkgevers (thuiswerken is soms echt rendement verlies) en/of de werknemers zelf (ziekte, overbelasting).

Naast de groeiende vraag naar personeel, ontstaan er op individueel niveau geheel nieuwe behoeften. Even hulp bieden aan mensen in de buurt, bijvoorbeeld als er zaken aan of in huis geregeld moeten worden, of even bij iemand langsgaan voor een praatje en een raadje. Zaken die in een technologische samenleving van zeer grote waarde kunnen worden. Bovendien kunnen mensen die nu afstand tot de arbeidsmarkt hebben en wel van waarde zijn voor de samenleving hierin een cruciale rol spelen, betaald of als vrijwilliger. Nieuw werk dus. Wij kijken vaak naar de toekomst, naar meer (smart) techniek. Omzien is noodzaak, anders is smart gedoemd het nieuwe dom te veroorzaken. Hier ligt wat Omzien noemt de mogelijkheid om nieuw werk te creëren, dat bovendien juist ook door mensen met afstand tot de arbeidsmarkt kan worden gedaan. En daar draag ik vanuit mijn lectoraat graag aan bij. Juist ook omdat ik zie dat het omzien van Toppas mijn dochter zo ongelooflijk veel goed doet!