Klein blijven

Elke dag, als onze jongste dochter op bed ligt, kijken mijn lief Victorine en ik een serie op Netflix. Als kleine kinderen genieten we van de verhalen, elke dag 1 aflevering. En telkens valt ons op hoe enorm goed sommige series zijn die uit hele kleine landen komen. Belgische series, bijvoorbeeld De Ridder, of nu Follow the Money uit Denemarken. Sublieme verhaallijnen, en prachtig acteerwerk. Als je dan zo’n relatief goedkope productie maar met enorm veel liefde en oog voor detail gemaakt hebt uitgekeken, en je gaat weer even over naar een Amerikaanse serie, dan is het in het begin zo enorm gewoon weer allemaal, zo “middelmatig”. Zo’n Amerikaanse blockbuster-serie wordt dan pas weer leuk, als er bijvoorbeeld een wat afwijkende hoofdrolspeler in zit, zoals in Lucifer bijvoorbeeld een Welshsman (UK), Tom Ellis. De Amerikaanse serie Breaking Bad was naar ons idee overigens een uitzondering, van de klasse van een kleiner land!

Toch bedenk ik dan dat als een klein land, zoals België (nog geen 12 miljoen inwoners) of Denemarken (nog geen 6 miljoen inwoners), met relatief weinig inwoners zulke mooie producten kan maken, hoe belangrijk het is om de schaal niet altijd zo enorm te vergroten. Zelfs uit IJsland hebben we mooie series gezien, terwijl het land nog geen 400.000 inwoners heeft. Landen die door metropolen qua inwonersaantallen met gemak ingehaald worden, maar die vanwege hun relatieve kleinschaligheid nog echt gezien worden.

In de biologie zie je ook dat klein blijven je heel flexibel en adaptief kan maken. Juist het omgekeerde, heel groot worden, kan ook sterk maken. Zeg maar Denemarken, of Amerika, of IJsland, of China. Een eencellig dier, zoals het pantoffeldiertje, heeft een ijzersterke strategie, en, hoewel we ons met onze grootschalige systemen ondertussen mondiaal behoorlijk in de nesten hebben gewerkt, wij mensen hebben ons toch boven verwachting goed kunnen standhouden juist met een groot en complex systeem. Juist hier zitten de paradoxen: systemen zijn handig en vreselijk, noodzakelijk en gevaarlijk. Grote organisaties die steeds meer regels en vrijheidsbeperking aan hun werknemers opleggen – HRO principes, bijvoorbeeld – tegenover kleine MKB-ers, die soms telkens weer mogelijkheden zien om het hoofd boven water te houden. HRO staat voor high reliability organization, zoals kerncentrales, luchtvaardiensten, of medisch specialistische zorg. Alles moet dan worden dichtgetimmerd, en de vrije speelruimte is minimaal. Zo creëer je zeg maar de olifanten van de menselijke systemen, groot log en uiterst betrouwbaar. Natuurlijk kan je proberen veerkracht hierbij te behouden, maar een olifant zal nooit de soepelheid van een muis bereiken, laat staan die van een eencelligen.

Wat ben ik toch blij dat er nog kleine landjes zijn, met creatieve veerkrachtige kunstenaars. Wat de taal betreft is Nederlands (of Engels) wat mij betreft ondertitelen beter dan nasynchroniseren, laat de spelers vooral acteren in hun eigen taal/dialect (Deens, Cornish, Welsh, of Gronings). Maar ook hier de paradox, Netflix is groot en feitelijk een HRO organisatie. We hebben grote gecontroleerde organisaties nodig, maar vooral ook veerkrachtige en creatieve kunstenaars en MKB-ers uit kleinere gemeenschappen, die flexibel zijn en snel kunnen veranderen, vandaar dit pleidooi. Chapeau dus, gemeenschappen en landen uit Scandinavië, Benelux en Groot Brittannië, op nog veel mooie Netflix avonden met Victorine, waarvan wij genieten en waarmee we hopen nog lang jong en heerlijk klein te mogen blijven!